KOFFIE en CO

Een tekening van PETRUS

REVE

Hoewel Reve een poseur was, was zijn geestelijke zoektocht binnen het Katholicisme een serieuze aangelegenheid. 

Ik was niet van plan het derde deel van de biografie van Reve ‘De late jaren’ te kopen. Ik vond dat ik wel genoeg van en over hem had gelezen en genoeg is genoeg. Maar toen ik pas weer eens een keer in een echte boekhandel was in den Bosch, kon ik de verleiding niet weerstaan. Reve blijft me fascineren. Als geboren katholiek, je komt er nooit meer vanaf heb ik op de lagere school geleerd, ben en blijf ik nieuwsgierig waarom hij met zijn communistische opvoeding nu net katholiek moest worden.

Dat is overigens niet het enige dat me boeit. Hij is een blijft een stilist van de bovenste plank die haarscherp én agressief kan formuleren, een zoeker naar inhoud en waarheid en iemand die niet bang is voor een geestelijk leven ook al grijpt hij –misschien wel daarom juist – naar drank en seks.

Op bladzijde 67 lees ik zijn eigen kijk op God, diens menswording en de kruisdood van Christus. ‘Officieel leert de Kerk, dat God, mens geworden, gestraft heeft willen worden voor de door mensen begane zonden. Dit is, zeker naar moderne juridische ethiek, rijkelijk absurd. Het is dan ook de expliciete verkondiging. Wat de leer impliciet, en nooit met ook maar één tastbaar woord, aanduidt, is dat God, mens geworden maar intussen wel degelijk nog steeds God, schuld bekent en bereid is boete te doen voor Zijn eigen fouten, stommiteiten, etc. Uit hoffelijkheid jegens God wordt dat niet vermeld. Ik kan mij geen grootser en verhevener godsbegrip voorstelen. Het is echter zeer juist, dat het nergens te lezen staat: dat zou een religieuze onkuisheid zijn.’ (blz.67)

Ik moet bekennen dat ik nooit op die gedachte gekomen ben. Volgens mij offerde God zijn zoon op uit liefde voor de mens die hij zelf geschapen heeft en die hij niet kwijt wil, hoe groot diens zonde, daarom erfzonde geheten, ook was. God bekent dus geen schuld maar liefde. Volgens mij sluit deze opvatting aan bij de officiële leer.

Gek dat Reve dat zo niet ziet want liefde en offeren zijn in zijn werk een centraal thema. In zijn boeken komt regelmatig de seksuele fantasie voor van het aanbieden (offeren) van broertjes en mooie jongens aan zijn geliefden die, zo schrijft hij er dan bij, hun wil kunnen doen met hen. Reve zelf fantaseert dus over offers aan zijn geliefden om zijn geliefden op die manier aan zich te binden. Waarom komt het dan niet bij hem op dat God hetzelfde heeft willen doen door zijn Zoon als offer aan te bieden? Een menslievender Godsbeeld dan dit kan ik mij niet voorstellen. 

Misschien dat Reve, die zelf voortdurend door schuldgevoelens geplaagd werd, de ondertitel van de biografie van Nop Maas is niet voor niks ‘Kroniek van een schuldig leven’, te zeer in beslag genomen werd door die schuldgevoelens?  Met dat schuldgevoel staat Reve volgens mij dan weer dichter bij het Protestantse Christendom dan bij het Roomse Katholicisme. Hoewel bij de Roomsen het schuldgevoel ook bestaat, we zijn ons leven schuldig aan God, is God vergeeflijk vanwege zijn liefde voor de mens. De Roomse God is meer een God van Liefde dan van zonde, schuld en boete. Tenminste zo zie ik het.

ZEN

Mij valt onmiddellijk het woord ZEN in bij het zien van de wonderbaarlijk balancerende stenen torentjes op kleine rotsen in zee. Even later zie ik een man in opperste concentratie bezig aan een nieuw torentje balancerende stenen. Ik zelf ben bezig aan een eenvoudig zondags fietstochtje rond het schiereiland Stanley Park in Vancouver. De geconcentreerd werkende man trekt veel belangstelling. Ik besluit te stoppen en foto’s te maken.

Voorzichtig lopend van de ene rots naar de andere in het water merk ik dat de stenen torentjes een tegenstrijdige indruk geven. Aan de ene kant die van kwetsbaarheid. Ik krijg het gevoel dat de gestapelde stenen bij het minste zuchtje wind onmiddellijk omvallen. Het licht golvende water verstrekt dat gevoel. Maar tegelijkertijd ervaar ik de torens als stevig. Ze staan onbeweeglijk als zelfbewuste signalen boven het golvende water. Ze trotseren het bewegende water. Het lijkt of een geheimzinnige kracht ze bijeen houdt.

Mijn associatie met ZEN is intuïtief want ik weet er zo goed als niks van. Een vriend van me heeft lang geleden op zijn Friese landgoed samen met een andere vriend een zentuin aangelegd. Ik heb daar wel eens een tijdje in gezeten om te mediteren. Maar ik ben niet getraind in mediteren tenzij je bidden ook mediteren noemt want dat ken ik nog uit mijn jeugd.

Maar bidden lijkt meer op het herhalen van een mantra. Door herhaling je hoofd leeg maken om toegankelijk te worden voor jezelf, God of iets dergelijks. Een soort zoektocht naar het diepste van jezelf of naar die ander in de persoon van God. Een vergeefse zoektocht als ik Swaab en andere rationalisten moet geloven. Volgens hen zijn we niet meer dan een ingewikkeld chemisch netwerk van zenuwen en prikkels opeen gepakt in onze hersenen.

Aan de man kun je zien dat hij uiterst geconcentreerd bezig is. Elke kei tast hij zorgvuldig met zijn handen af. Hij zoekt naar het zwaartepunt van de steen en dat vergt concentratie. Vervolgens moet je dan ook nog het punt vinden waarop de steen kan staan. Een prachtige vorm van samenwerking van lichaam en geest zoals we dat kennen van ambachtslieden. Vervolgens is het resultaat van een verbluffende schoonheid. Op de onderste foto raak ik niet uitgekeken op die schoonheid met die merkwaardige tegenstrijdigheid van fragiel evenwicht, kwetsbaarheid en stevigheid. 

NIVELLERINGSTRUI VAN HANS SPEKMAN

Nivelleringstrui van Hans Spekman. Een collage van PETRUS.

AAN SYBRAND BUMA

Digitale fotobewerking door PETRUS

Geachte volksvertegenwoordiger, 

Beste Sybrand Buma,

Ik zie en lees dat u dwars gaat liggen bij de nivelleringsoperatie van Rutte II. U zou tegen zijn omdat de nivelleringsoperatie de staatsschuld niet verlaagt en niet zorgt voor meer banen. Daar is veel voor te zeggen want waar zijn werklozen uiteindelijk meer mee gediend, met nivellering of meer banen? Ik denk het laatste.

Nivellering betekent de onderkant financieel wat optrekken ten koste van de bovenkant. In principe heb ik daar niks op tegen. De zwakkeren moeten beschermd worden tegen armoede en grote inkomensverschillen zijn niet goed voor onze samenleving. Maar dat is grote werkloosheid ook niet. Als gevolg van de schuldencrisis dreigt de Nederlandse economie nu al te verlammen waardoor de werkloosheid in een nog rapper tempo begint te stijgen. Te vrezen valt dat met de komende bezuinigingen dat nog erger zal worden.

Dat is helemaal niet goed voor een samenleving zeker niet als dat betekent dat jonge mensen die een toekomst willen opbouwen voor langere tijd aan de kant komen te staan. Dat moeten we als samenleving zoveel mogelijk proberen te vermijden. Wat mij betreft is werk daarom nu belangrijker dan nivelleren maar ook belangrijker dan de schuld in een te hoog tempo afbouwen.

Natuurlijk moet onze staatsschuld, een ballast voor de toekomstige generaties, omlaag en daarmee beheersbaar worden maar dan wel in een zodanig tempo dat we ondertussen niet ook nog onze samenleving kapot maken. Hoe doen we dat? Dat wil ik nu eens graag van het CDA horen.

Meer exporteren? Meer investeren door particulieren en overheid? Lagere arbeidskosten door verlaging van de belastingdruk op met arbeid verdient loon? Of verkopen we voor enkele jaren meer aardgas?  Enfin, ik neem aan dat de CDA fractie daar ideeën over heeft.