CRISIS IN ARGENTINIË

Toevallig zag ik vanmorgen op de notitiekalender dat het vandaag 11 jaar geleden is dat Argentinië failliet ging met plunderingen en straatgeweld tot gevolg. Als gevolg van verkeerd economisch en financieel beleid (het land hield jarenlang vast aan een op een koers voor de peso met de Amerikaanse dollar) had het land veel te lang boven zijn stand geleefd. Eens moest daarvoor de prijs betaald worden.

Vandaag las ik in de krant opnieuw over plunderingen in het hele land. Wat precies de reden is dat het nu tot een uitbarsting komt, is niet duidelijk. Dat het ernstig is wel zoals je aan de foto's kunt zien. Wat ik wel weet is dat onder het bewind van eerst de links peronistische president Kirchner en daarna van zijn vrouw, het land weer in zijn oude gewoonte terugviel om de economie politiek te manipuleren.

De links peronistische Nestor Kirchner (2003 – 2007) kon zijn beloften aan de kiezers nog houden dank zij de goed draaiende wereldeconomie waar Argentinië ook van kon profiteren. Maar toen in 2008 in Amerika de financiële crisis begon met zijn weerslag op de echte economie kreeg zijn vrouw en opvolgster Cristine Kirchner (2007 tot op heden) het al moeilijker om de beloofde gouden bergen waar te maken. Geen nood. De statistieken werden op bevel van hogerhand aangepast. Zo waren de officiële inflatiecijfers een stuk lager dan de werkelijke inflatie.

Toen oliemaatschappijen hun prijzen aan de pomp wilden aanpassen aan de werkelijke inflatie werd hun dat van staatswege verboden. Ze werden publiekelijk veroordeeld als platte winstmakers en net als andere multinationals, buitenlandse investeerders en uiteraard ook eigen inlandse vermogenden kregen zij de schuld van de groeiende economische malaise. Sinds kort laat het IMF uitzoeken of de Argentijnse regering inderdaad de inflatiecijfers heeft gemanipuleerd.

Geen verstandig beleid van een land dat sinds de crisis van 2011 internationaal toch al niet bekend staat om zijn financiële betrouwbaarheid. Er wordt nog steeds getwist over de terugbetaling van schulden uit de periode van het faillissement. Je kunt wel vinden dat je niet verplicht bent om terug te betalen maar als daardoor niemand meer in je land wil investeren raak je nog verder van huis tenzij je daarvoor wilt kiezen maar dan moet je je bevolking wel voorbereiden op Cubaanse toestanden d.w.z. een economie die wel verdeelt maar niets meer toevoegt zodat de te verdelen koek steeds kleiner in plaats van groter wordt.

Nu is het dus weer zover. Terwijl de regering Kirchner (met steun van president Chavez van Venezuela) jarenlang de kop in het zand heeft gestoken voor de economische realiteit, peronistische rethoriek verkoos boven politieke eerlijkheid, barst de etterende wond van de falende economie alsnog open. We zien vandaag plunderende meutes in straten van veel steden verspreid over heel Argentinië als gevolg van (jeugd)werkloosheid en groeiende armoede. Waar het op uit zal lopen weet niemand maar het zou mij niet verbazen als Kirchner straks moet opstappen en iemand anders mag proberen het land weer een beetje in het gareel te krijgen. Voor zo lang als het duurt.

De foto's komen uit de Argentijnse krant Clarin

UITRUIL KABINET

Samsom krijgt er in zijn eigen PvdA  huisblad S&D van langs (Wout Cornelissen, De last van de macht (2), Van Rutte I naar Rutte II: zoek de verschillen,  S&D ,11-12-2012). Dat is andere koek dan van zijn achterban. Die was veel te blij dat ze weer in het pluche van de macht zaten. Dat is wel eens anders geweest. Toen de partij nog gewoontjesweg meetelde in het spel om de macht, werd in elk partijcongres tot 3 cijfers achter de komma geknokt wat de partij allemaal te doen stond als ze eenmaal aan de macht zou zijn. Dat waren  de hoogtijdagen van de maakbaarheid van Nederland en de rest van de wereld.

Vandaag de dag is de partij al lang blij dat ze meetelt. Met dank aan Samsom. Zo blij zelfs dat de partijleider meteen na de verkiezingen kon aansturen op een kabinet met de VVD zonder dat er ook maar ergens werd geprotesteerd. Niet de minimaalste poging om iets anders te proberen bijvoorbeeld een kabinet te vormen met SP, D66 en CDA , al was het maar voor de show. Wout Cornelissen van het genoemde PvdA huisblad S&D is daar al net zo verbaasd over als ikzelf indertijd was. Waar blijft de linkse PvdA? Loopt partijleider Spekman er dan alleen maar voor spek en bonen bij of is hij echt niet meer dan een nostalgisch socialist zonder plan voor de toekomst?

Maar er is meer. Wout stelt namelijk vast dat de PvdA zich al in de tijd van Paars (kabinetten Kok), daarna met Wouter Bos en nu dus met Samsom heeft aangepast aan 'het liberale mens – en maatschappijbeeld.' Voormalig FNV voorman Kok was de eerste CEO van wat voortaan de BV Nederland werd genoemd. Kok plukte de laatste ideologische veren van de PvdA. Wat overbleef, was de rituele geloofsbelijdenis dat alle mensen gelijk zijn(leve de nivellering) en dat er eerlijk verdeeld moet worden waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Voor de rest sluit de PvdA aan bij de VVD opvattingen over ‘de eigen verantwoordelijkheid van de burger` en `de ontmanteling van de overheid` aldus Wout Cornelissen.

Waar Wout Cornelissen schrijft dat“linkse politiek alleen mogelijk is indien wordt beseft dat politiek het domein van de vrijheid is en niet van de noodzaak, van de verbeelding en niet van de cynische berusting”, dan heeft hij het grootste gelijk van de wereld op dat ene woordje 'links' na. Elke politiek, links of rechts, behoort met verbeelding en inspiratie verder te kijken dan materiële noodzaak.  Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan of zoals met een variant op Elsschot je zou kunnen zeggen “tussen woord en daad staan partijbureaucratie, eigen belangen en practische bezwaren”.

Het gevolg aan dit gebrek aan verbeelding en vrijheid is dat de PvdA zich samen met de VVD heeft gestort in een uitruil kabinet (vlgs. Wout Cornelissen is zo’n uitruil kabinet de logische opvolger van een gedoog kabinet) waarin de VVD paradigma’s meer markt, minder overheid en meer verantwoordelijkheid voor de burger, overheersen.

De gevolgen zijn duidelijk: bezuinigingen cultuur gaan even hard door als onder Rutte I (waar blijven de protesten tegen de afbraak van de beschaving?), over de Europese begrotingsnormen wordt niet getwist zodat ook de rest aan bezuinigingen even hard doorgaan, de arbeidsmarkt wordt hervormd ten koste van de werknemers, meer repressie bij justitie wordt vervolgd, op ontwikkelingssamenwerking wordt 25% gekort, immigratiebeleid aangescherpt enz. De PvdA als alternatief voor de VVD kunnen we wel vergeten.

THE GREATEST GUNSHOW ON EARTH

PETRUS, The Greatest Gunshow on Earth, aryl, inkt en potlood op papier.

VOYEUR

Gerard Reve te gast bij TV persoonlijkheid Mies Bouwman ergens in de jaren zestig naar ik vermoed. Reve en Bouwman hebben ook samengewerkt in het satirische VARA TV programma "Dat is toevallig ook nog eens een keer", een programma dat veel stof in Nederland deed opwaaien vanwege een persiflage van het 'Onze Vader', een Christelijk gebed waarin God de Vader vervangen was door de beeldbuis.Reve moet toen gemerkt hebben dat gevoelige religieuze en seksuele thema's eenmaal op TV gebracht tot uiterst gevoelige reacties kunnen leiden. In hoeverre hij met deze feiten bij de marketing van zijn boeken rekening heeft gehouden, is moeilijk te zeggen, maar iets daarvan moet hij toch bewust of onbewust gebruikt hebben. 

Naarmate ik verder kom in het boek begin ik me een voyeur te voelen. Ik heb het over deel 3 van de imposante biografie van Gerard Reve door Nop Maas (Nop Maas, Gerard Reve, Kroniek van een schuldig leven 3, de late jaren 1975-2006, Amsterdam 2012). Ik ben op pagina 420 van deze dundruk leesreus van 750 pagina's. Ik heb geen moeite om er doorheen te komen daarvoor staat er teveel in wat je aan het denken zet. Reve was nu eenmaal geen inhoudsloze babbelkous. Maar de brei aan privébesognes wordt wel steeds dikker zodat het soms lang wachten is op een waardevolle beschouwing.

Je kunt je afvragen of het nodig is om kennis te nemen van al die privébesognes. Ik noem het gesjacher van uitgevers waarbij alles om geld draait, hoewel Reve zelf er ook niet vies van was en zijn partner Joop Schafthuizen bijgenaamd de matroos nog minder. Je leest over vrienden die roofdrukken maken, over parasieten die als vliegen op stront op Reve's faam afkomen en over grote en kleine oplichters. Dat alles gelardeerd met het onvermogen van Reve tot normale omgang met mensen waardoor het uiteindelijk altijd weer op ruzie uitdraait. We lezen ook nog over het voortdurende geharrewar tussen de twee geliefden Reve en Schafthuizen, over andere minnaars, over hun voortdurende liefdes en seksbeslommeringen, hun zenuwinzinkingen, het polemische karakter van Reve en zijn voorliefde om mensen te jennen, zijn onzekerheid, zijn geworstel met taal en tekst, drank en vrienden en zo kan ik nog wel een poosje doorgaan. Uiteindelijk tragisch veel van hetzelfde.

Soms waan je je midden in een TV reality show van het type 'Klasgenoten', 'Boer zoekt vrouw', 'Het mooiste meisje van de klas' of 'Opsporing verzocht'. TV waarin het draait om hoogst persoonlijke emoties en tenenkrommende nostalgie wat ons gelukkig bij Reve bespaart blijft. Voor dergelijke programma's hoef je niks te kunnen behalve jezelf zijn. Dan ben je al bijzonder genoeg. Vroeger wisten alleen je moeder en God dat je bijzonder bent, nu weet dankzij de TV de hele wereld dat.Het slotstuk van een dergelijke mediawijsheid kon natuurlijk niet anders zijn dan het TV programma 'Big Brother' dat om niks anders meer draait dan om hoogste persoonlijke emoties, onderbuikgevoelens en voyeurisme, dat laatste dan vooral van de kant van de kijker. De TV camera op de keukentafel, in de slaapkamer tot in de douche en de wc.

Geard Reve als showmaster in zijn eigen 'Grote Gerard Reve Show'.

Je zou kunnen beweren dat Reve daartoe mee de weg gebaand heeft. Reve was immers onze eerste litteraire grootheid die schrijven en leven met hulp van de TV tot een allesomvattend spektakel maakte. Voor zijn tijd moest je als schrijver al een leven lang bekend en eventueel beroemd zijn en pas daarna, meestal na je dood, werden er biografieën geschreven, werden je brieven uitgegeven, je persoonlijke foto archief gepubliceerd enz. Reve begon met dat alles zodra hij er de kans voor had daarbij later gestimuleerd door Joop Schafthuizen. Het werd zo erg dat het Reve zelf tegen de borst begon te stuiten. Zijn intellectuele eerlijkheid maakte dat hij een afkeer kreeg van al die uitgaven met gerecycleerd archiemateriaal. Maar hij was niet opgewassen tegen de hebberigheid van zijn huwelijkspartner en de uitgevers met hun vrienden.

Dank zij zijn ervaringen als journalist en als panellid in het satirische VARA TV programma “Zo is het toevallig ook nog eens een keer”(1963 – 1966) wist Reve hoe hij de media in het algemeen en de TV in het bijzonder kon gebruiken voor zijn levens en schrijversspektakel. In 1969 vestigde hij zijn media reputatie met een door de VPRO gemaakte TV eredienst in de Heilig Hart Kerk ter ere van Reve die dat jaar de PC Hooftprijs had ontvangen. Het programma bracht op voor die tijd brutale wijze Reve's persoonlijke, homoseksuele liefdesleven met zijn katholicisme, zijn schrijverschap en zijn persoonlijke, meestal spottend en kitscherig verpakte opvattingen over leven, dood, politiek en samenleving in beeld. In 1974 deed hij het als de showmaster van zijn eigen 'Grote Gerard Reve Show' het nog eens dunnetjes over.

Reve was met die TV optredens zijn tijd vooruit. Je zou kunnen zeggen dat hij een trend gezet heeft. Deed Reve dat nog met ironie, zelfspot en zelfkennis, in de loop der tijd is er elke intellectuele eerlijkheid en verantwoordelijkheid uit verdwenen zodat nog slechts karkassen van nietszeggendheid, nostalgie of valse sentimenten over zijn gebleven. Zo is de pijnlijke, moeilijke en intellectueel inspannende zoektocht van Reve naar zichzelf en de zin van zijn bestaan geëindigd in voer voor de massa. Reve noemde zich volksschrijver. Hij zou zich in zijn graf omdraaien als hij zou zien wat daarvan terecht is gekomen.

NOOT

Op zoek naar afbeeldingen bij dit artikel stuitte ik op Folia Web op de mededeling dat neerlandicus Edwin Praet promoveerde op de stelling dat Reve de eerste Nederlandse auteur was die media gebruikte om meer boeken te verkopen (oktober 2011). Nu nog een promotie met de stelling dat Reve als kind van zijn tgijd ook aan de wieg heeft gestaan van emotie TV.

HET EINDE DER TIJDEN

Pieter Brueghel de Jongere (1564-1638),Slachting van de onschuldigen (1610), private collectie. Dit schilderij meet maar liefst 115 x 164 cm. Het schilderij verbeeldt de slachting in Betlehem op pasgeboren kinderen vlak na de geboorte van Jezus.De slachting werd gelast door Koning Herodus die gehoord had dat er een koningskind was geboren. Om zijn troon veilig te stellen liet hij alvast alle pasgeborenen afmaken. Brueghel heeft de gebeurtenis geplaatst in een besneeuwd Vlaams dorp. Daarmee komt de slachting dichter bij de verbeelding van de kijker te staan. Het had als het ware ook in zijn dorp kunnen gebeuren. Men mag veronderstellen dat de sneeuw meteen ook de onschuld van de kinderen symboliseert. Opvallend is dat Brueghel nergens een spatje bloed heeft geschilderd. Blijkbaar was de slachting zo al afgrijselijk genoeg. De massamoord op de pasgeborenen staat in contrast met de geboorte van Jezus. Zijn komst leidde al meteen tot onmenselijke wreedheid. Een verwijzing naar de toekomst waarin Jezus zal sterven aan het kruis?

Volgens een aantal doe-het-zelf gelovigen voorspelt de Mayakalender het einde der tijden, nou ja van de wereld, op zaterdag 22 december. Het is treurig en aandoenlijk tegelijk dat er altijd weer mensen zijn die zo een dramatische onwaarheid voor waar aannemen. Of dat ook feitelijk waar is, doet er bij die gelovigen overigens niet toe. Het gaat hen om een mystieke ervaring waarin verleden, heden en toekomst samenvallen.Hoe krankjorem het ook klinkt, hun bestaan krijgt zin met de aankondiging van hun einde tezamen met de rest wereld. Misschien wel een hele geruststelling voor hen dat ze niet alleen hoeven te sterven.

Maar laten we eerlijk zijn. De voortekenen voor Kerst zijn dit jaar ook niet zo best. Een bultrug is aan zijn einde gekomen, gestrand op een zandplaat in de Wadden. Kan het symbolischer? Ondanks alle inspanningen incluis het nationale reddingswezen lukte het ons niet om deze vismassa een bevrijdende zwem terug naar de zee te laten maken. De wereld maakbaar? De bultrug weet nu wel beter. Sommigen dierenliefhebbers werden bijna hysterisch van zijn tragische dood. Het is wel vreemd dat de dood van een bultrug zoveel teweeg brengt, terwijl een stervende zeemeeuw op een zandplaat geen blik waardig wordt gekeurd. Vanwaar dit verschil? Ik vrees de publiciteit én de aaibaarheid.

Van een geheel andere orde is de dieptreurige moordpartij op een basisschool in het stadje Newton in de VS. Hoe moet je als normaal mens zo'n kindermoord begrijpen? Valt er eigenlijk wel iets aan te begrijpen? Wat in s' hemelsnaam brengt een jongen van 20 jaar er toe om kinderen tussen de 5 en 7 af te slachten? Wat voor onheilspellends heeft zich in zijn hoofd afgespeeld? Ik neem aan dat vele deskundigen hun licht in deze duisternis zullen proberen te laten schijnen maar dat het uiteindelijk vergeefs zal blijken. Er is immers geen enkele reden denkbaar om kinderen af te slachten.

En dan de altijd weer daarop volgende wezenloze mallemolen discussie in de VS tussen de voor en tegenstanders van het vrije wapenbezit. Ik las dat de voorzitter van de Amerikaanse vereniging van wapenbezitters de tegenstanders van het vrije wapenbezit ervan beschuldigt bloed aan hun handen te hebben. Zijn simpele gedachtengang: als er wapens op school waren toegelaten dan had die schutter weinig kans gehad. Die voorzitter wil van scholen het wilde westen maken. Hoewel, toen al moest je in menig wild west stadje je wapens inleveren bij de sheriff. Maar er zijn altijd orthodoxen die met hun hoofd in het verleden blijven leven, ook al veranderen de tijden nog zoveel.

Voor de ouders van de vermoorde kinderen, hun familie, vrienden en bekenden is er op die negende dag voor Kerstmis op een verschrikkelijk manier een einde aan een tijd gekomen. De tijd dat hun kind nog leefde, ze het liefdevol of bestraffend konden toespreken, het zijn of haar verjaardag konden vieren, het naar bed konden brengen, het konden geruststellen, samen met ze de cadeautjes van de kerstman onder de kerstboom konden uitpakken en nog veel meer schrijnende herinneringen. Herinneringen die nog heel lang, waarschijnlijk hun leven lang, schrijnend zullen zijn.

Is er troost voor zulke ouders? Ik weet het niet. Ik zou ze het willen geven maar ik heb geen idee hoe dat zou moeten. Ik troost me met de gedachte dat hun familie, vrienden en kennissen hen zullen troosten. Ik hoop dat bitterheid over hun lot hen gespaard zal blijven. Dat ze na verloop van tijd stukje bij beetje hun leven weer kunnen oppakken. Wie weet, krijgen ze het geloof in het leven terug. Dat is toch wel het minste wat hun kan worden terug gegeven.