vrijdag 8 maart 2013

ROOMSE LOBBY

Een tekening van Petrus


Het Vaticaan staat in de media vaak voor geheimzinnigheid, duistere samenzweringen, geheime afspraken, gesloten archieven, ongekende rijkdommen, machinaties van onduidelijke ordes en wie weet ook wel een beetje hocus pocus en mirakelse toestanden. Maar je kunt er ook heel anders naar kijken: het Vaticaan als het centrum van een wereldkerk. Natuurlijk, tijdens de ruwweg eerste 1500 jaar in zijn bestaan was de wereld beperkt tot Europa en het nabije oosten. Maar sinds de koloniala ontdekkingsreizen in de 16e eeuw groeide de Roomse kerk uit tot een wereldomvattende kerk met het Vaticaan als machtscentrum.

Aldus werd de Roomse Kerk de eerste echte wereldorganisatie, lang voordat sprake was van de Verenigde Naties of diens voorganger de Volkerenbond. Welke kerk, geloof of imperium doet dat de Roomse kerk na? Welke kerk heeft via haar kerkelijke en diplomatieke vertegenwoordigers toegang tot de hoogste rangen van de macht in de wereld en heeft via haar dienaren haarvaten tot diep in elke samenleving waar dan ook in de wereld? Zelfs de VN beschikt niet over zo'n uitgebreid informatie netwerk van hoog tot laag.

Zo'n wereldkerk roept bij heel wat mensen een schrikbeeld op want wie zo groot is met een zo wijd verbreid netwerk moet ook machtig zijn. Maar macht heeft de Roomse kerk niet, wel invloed, veel invloed al verschilt dat van land tot land en van persoon tot persoon. In een moslimland als Indonesië zal het Vaticaan minder gehoord worden dan in een katholiek land als bijvoorbeeld de Filippijnen. In het algemeen kun je vaststellen dat het Vaticaan de politieke invloed van een goed uitgeruste lobby organisatie heeft.

In de Middeleeuwen was de Roomse kerk direct verbonden met wereldse machten immers toen moesten koningen en keizers nog de goedkeuring krijgen van het Vaticaan. Wereldse machten heetten van God gegeven machten te zijn en was het derhalve normaal dat het Vaticaan er bemoeienis mee had. Een keizerskroning zonder het Vaticaan was onmogelijk. Zonder het Vaticaan kon je zelfs niet je troonopvolging regelen zoals Koning Hendrik VIII moest ervaren. Vandaar dat hij brak met het Vaticaan en zijn eigen Anglicaanse kerk oprichtte.

De rechtstreekse bemoeienissen van het Vaticaan in die tijd maakte dat het Vaticaan het centrum van machtsstrijd werd met alles wat erbij hoort, tot moord en verraad toe. Niet direct zaken die hoorden bij de opvolger van de Heilige Petrus, een apostel van Christus die het pausschap zou hebben gesticht. Het mag voor het Vaticaan een zegen worden genoemd dat uiteindelijk werd vastgesteld dat wereldse macht niet van God maar van de mensen zelf komt.

Het Vaticaan kon zich daardoor weer meer wijden aan zijn kerntaak, het prediken van Gods woord. Maar aangezien de Roomse kerk hoe dan ook net als alle kerken een zaak van mensen is en blijft, blijft het aanmodderen. Dat zal nooit veranderen want mensen blijven mensen of ze nu van de kerk zijn of niet.  

donderdag 7 maart 2013

PANIEK IN VENEZUELA

President Hugo Chavez op bezoek bij Fidel Castro net als Chavez een typische Latijns Amerikaanse caudillo die aan de macht blijven met behulp van een mix aan volks charisma, legersteun en uitschakeling van politieke vijanden. Fidel Castro ging met dat laatste veel verder dan Chavez. Die is in grote lijnen binnen de door hemzelf opgestelde grondwettelijke lijnen gebleven. De foto is trouwens meteen ook een voorbeeld van 'ideologische constructie'. Castro zit voor een groot portret van de Cubaanse opstandelingenleider, dichter en schrijver José Marti (1853 -1895). Naast Marti het portret van generalissimo Simon Bolivar (1783 - 1830), de man die Venezuela, Colombia (inclusief Panama), Peru, Bolivia en Ecuador bevrijdde van de Spaanse koloniale macht. Bolivar was de grote politieke inspirator van Chavez. Tijdens zijn bewind werd Venezuela een Bolivariaanse Republiek.


Je mag dan vinden dat de zopas gestorven president Chavez van zijn land een puinhoop heeft gemaakt, een geruïneerde economie, almaar stijgende criminaliteit, polarisering tot op het bot, confrontatie met de Westerse wereld, een verwaarloosde infrastructuur enz., hij zou de armen in de sloppenwijken dan toch maar waardigheid en respect hebben gegeven. Maar als ik de beelden zie van de huilende, krijsende en paniekerige volgelingen van Chavez dan zie ik daarin maar weinig waardigheid. Integendeel, het doet me denken aan TV beelden die we wel vaker zien bij de dood van dictators zoals bijvoorbeeld de Noord Koreaanse president Kim Il Sung en niet te vergeten vadertje Stalin van Rusland.

Die huilende en krijsende aanhangers bij de dood van Chavez getuigen eerder van angst en verlatenheid dan van waardigheid. Nu ook hun vadertje is gestorven, zijn ze doodsbang voor hun toekomst want zonder vadertje immers geen toekomst. Dat is de tragiek van Latijns Amerikaanse caudillo's als Chavez. Zij maken van hun volk hun kinderen en dan vooral van de kwetsbaren – de sloppenwijkbewoners, de werklozen en de sloebers – onder hen. In plaats van te zorgen dat ze waardigheid en respect krijgen door werk en inkomen, worden ze tot bedelaars gemaakt met gaarkeukens, gesubsidieerde supermarkten voor de trouwe volgelingen, gratis gezondheidszorg, urenlange toespraken in de gelijkgeschakelde media enz. De kritici worden geïntimideerd en verstoten. Hij predikt liefde voor zijn volgelingen maar haat tegen degenen die het niet met hem eens zijn in binnen en buitenland.

Socialisme van de 21ste eeuw noemde Chavez dat maar in de praktijk was het ouderwets paternalisme en uitdeelsocialisme gebaseerd op 's lands rijkdom aan grondstoffen in het bijzonder olie. Chavez schiep geen arbeidsplaatsen maar brak ze juist af door werkgevers, Venezuelaans of buitenlands, tot persona non grata te verklaren, door de onafhankelijke bonden te intimideren en te verdelen, door het land te verdelen zonder begeleidende opleidingen, kredieten en kennis, door de economie te corrumperen, door familieleden en vertrouwelingen op gevoelige openbare posten te zetten enz.

Dat neemt niet weg dat Chavez indertijd (1992) gelijk had met zijn kritiek op de traditionele politieke partijen van sociaaldemocratische en christendemocratische huize. Die partijen waren vermolmd door voortdurende interne strijd om de macht, door corruptie, gebrek aan visie op de toekomst van hun land en onverschilligheid voor de armen. Chavez had gelijk met zich het lot aan te trekken van de armen en de werklozen. Zijn presidentschap was na zijn gestrande coup in 1992 dan ook dik verdiend. Zijn verkiezing in 1998 was een eerste stap op weg naar waardigheid voor de armen en behoeftigen o.a. door hen te betrekken bij de politiek en de economie van hun land.

Waar ging het dan fout? Waarom maakte hij van zijn project voor de armen en de werklozen een project van polarisatie, van politieke manipulatie, van vijandschap tegenover werkgevers in binnen en buitenland, van retoriek tegen iedereen en alles die zich niet kritiekloos bij hem aansloten? Was het de binnen en buitenlandse tegenstand die hem bitter en onverzoenlijk maakte ( de tegencoup van 2002) , zijn gebrek aan democratische visie en economisch inzicht, zijn behoefte tot aanbidding van zijn kiezers en volgelingen? De geschiedenis zal oordelen.

Nelson Mandela (1918) heeft een bewogen geschiedenis achter de rug. Als een van de jonge leiders van de opstandelingenbeweging ANC tegen de apartheid werd hij veroordeeld door het blanke regime en zat 27 jaar in de gevangenis. In 1994 werd hij in de eerste echte vrije democratische verkiezingen tot president verkozen. In 1999 stelde hij zich niet verkiesbaar. 

Ondertussen blijft Mandela de enige moderne politicus die zijn volk na een lange strijd en persoonlijke gevangenschap inderdaad waardigheid en respect heeft gegeven. Mandela liet zich ondanks een genadeloos apartheidsregime van een blanke minderheid niet leiden door haat en wrok, door macht of geld daarin gesteund door bisschop Tutu. Hij gaf het goede politieke voorbeeld door democratisch terug te treden, door niet achter de schermen macht te willen blijven uitoefenen, door te streven naar verzoening en depolarisatie, door zijn volk niet als kinderen maar als volwassenen te behandelen die hun eigen lotsbestemmingen dienen te bepalen, door wereldwijde vriendschap na te streven zonder zijn principes te verloochenen.  

woensdag 6 maart 2013

dinsdag 5 maart 2013

KAMAGURKA'S KONING BEATRIX

Kamagurka, Koning Beatrix. Tot en met 17 maart te zien in galerie 'De Zwarte Panter' in Antwerpen.


Jammer dat Kamagurka zijn schilderij 'Koning Beatrix' niet ingezonden heeft voor de tentoonstelling 'Beeldvan Beatrix' die momenteel in het Paleis Het Loo plaatsvindt. Je vraagt je af of de organisatoren en de jury het aangedurfd zouden hebben om dit provocerende en speelse schilderij van een zo bekende kunstenaar als Kamagurka een plaats te geven in de tentoonstelling. Weigeren zou moeilijk geweest zijn al was het maar omdat de kans groot zou zijn op de nodige commotie daarna in de Nederlandse (en Belgische) media. Het zou ook interessant geweest zijn om te zien hoe het publiek erop gereageerd had.

Wie het schilderij alsnog wil zien, zal daarvoor naar de galerie 'De Zwarte Panter' (Hoogstraat 70-74) Antwerpen moeten. Die galerie behoort tot de gevestigde waarden van die stad. Ten eerste omdat galeriehouder Adriaan Raemdonck bijzonder actief is met tentoonstellingen en veel kontakten onderhoudt met kunstenaars.Ten tweede omdat de galerie is gevestigd in een prachtig historisch pand midden in een van de drukste straten van Antwerpen, wat op zich al een bezoek de moeite waard maakt.

Deze werken zijn gemaakt door Kamagurka en de Nederlandse (Eindhovense) kunstenaar René Daniëls.

Tot en met 17 maart is er een tentoonstelling van schilderijen van Kamagurka, in Nederland en België vooral bekend als absurd humoristische tekenaar en cartoonist in bijvoorbeeld NRC Handelsblad. Er hangen een aantal schilderijen die hij samen met andere kunstenaars heeft gemaakt zoals RenéDaniels, Fred Bervoets, Dogbowl (Stephen Tuney), Jeroen Henneman Muzo en Werner Mannaers. Vandaar de titel van de tentoonstelling 'Quatre-mains', schilderijen gemaakt door 2 paar handen.

Ik hou van Kamagurka's humoristische absurdisme. De ene dag beter, treffender dan de andere dag maar altijd komisch en absurd. Kamagurka heeft een trefzeker gevoel voor het humoristische én het absurde in politiek, samenleving en het menselijk bestaan in het algemeen. De basis van zijn humor is die van het mededogen met daarbij het besef dat ons bestaan in wezen absurd is, zonder enige logica en zonder overzicht. We kennen dit soort absurdistische humor ook van Belgen als Urbanus, Wim Helsen en Philipe Geubels. Andere voorbeelden zijn het TV programma 'Man bijt hond' waaraan Kamagurka ooit meedeed door met een lijntrekker langs de Belgische grens te rijden en de Vlaamse TV serie over de lotgevallen van de onnozelaar Duts.

Vanwaar dat dit soort absurde humor zo dik gezaaid is in België? Is dat omdat België geen natie is van een volk met een taal zoals gebruikelijk? Is het omdat het een absurde geschiedenis heeft waarin het land dan wel bestond en dan weer niet? Is het de Belgische leefwijze met zijn improvisatie, zijn dorpse invidualisme, het besef dat machthebbers altijd machthebbers zullen blijven wat je ook doet? In de loop der jaren is het land nog absurder geworden met zijn taalgrens, een tweetalig Brussel, drie officiële talen, een piepkleine Duitse minderheid, een opdeling in staatjes, een royale minderheidswetgeving die de democratische meerderheid gedeeltelijk uitschakelt, een groot aantal regeringen met bijbehorende parlementen enz.? Wie het weet mag het zeggen.

Een van de 'Lazy Landscapes' die te zien zijn op de tentoonstelling van Kamagurka in de Antwerpse galerie 'De Zwarte Panter'

De tentoonstelling bevestigde wat ik eerder al vond van het schilderwerk van Kamagurka. De schilderijen zijn eigenlijk uitvergrote tekeningen. Ze zijn net zo grappig, absurd en speels maar dat is het hem nu juist. Het is meer van hetzelfde maar minder sterk. Koning Beatrix met een baard is een leuke vondst als variatie op de Mona Lisa met snor maar niet meer dan dat. Het lijkt er op dat schilderijen niet het gepaste medium zijn voor Kamagurka. Zijn experimenten met andere schilderijen verandert daar niks aan. Zijn meest geslaagde schilderijen vind ik zijn Landscapes waarbij me opvalt dat ze als plaatje op een scherm mooier uitkomen dan aan de muur. Zo zie je maar weer dat elk medium zijn eigen karakter heeft.

maandag 4 maart 2013

ARBEID VRIJHEID




Dit beeld staat naast het indrukwekkende barokke gemeentehuis van Antwerpen. Het heeft daarmee een prominente plaats in de stad. Heel veel Antwerpenaren en toeristen komen langs dit beeld. Of ze het ook zien, is natuurlijk weer een andere zaak. Ik heb er vaker voor stilgestaan en me afgevraagd wat het beroep van de man is. De werkkleding van de man doet Middeleeuws aan. Is dit een kathedralenbouwer of een havensjouwer uit de bloeitijd van Antwerpen toen Vlaanderen nog de Zuidelijke Nederlanden waren? De bloei van Amsterdam moest toen nog beginnen.

Wat wordt met “ARBEID VRIJHEID” op de sokkel bedoeld? Dat arbeid een mens vrij maakt? Dat is maar de vraag. Het zou zo moeten zijn, maar dat is vaak niet het geval. Arbeid kan wel degelijk ook dwang zijn of nog erger, bijvoorbeeld slavernij. Het niet anders kunnen omdat er nu eenmaal brood op de plank moet komen en de huur betaald moet worden, is niet direct een vorm van vrijheid.

Missschien wordt hier met vrijheid 'waardigheid' bedoeld? Op de sokkel staat zo te zien een zelfbewuste man. Een man die zich bewust is van zijn waarde en dan niet in de geldelijke betekenis van het woord. Een man of vrouw die zijn brood zelf verdient met werken, is natuurlijk veel en veel waardiger dan de man of vrouw die hun hand moeten ophouden. Bedelen doet afbreuk aan de menselijke waardigheid als persoon en als lid van de gemeenschap. Werkende mensen zijn zelfbewuste, in zekere zin dus vrije mensen. Is dat wat bedoeld wordt of zit ik er toch naast?

Wat is de betekenis van het baldadige oranje hoedje op het hoofd van de werkman dat er eigenlijk niet bij hoort? Is het een uitroepteken of een knipoog naar de werkman als waardig en zelfbewust man? Ik denk van beide een beetje.   

zondag 3 maart 2013

VEILING: DE KAN VAN VAN GOGH


Petrus, 'De Kan van Van Gogh', acrylverf op paneel, 61 x 70 cm.
Dit schilderij is een proeve van schilderkunst geïnspireerd op een schilderij van Vincent van Gogh dat ik heb gezien op de tentoonstelling 'VAN GOGHS Musée imaginaire, de keuze van Vincent' (2003) in het Kröller Müller Museum op de Hoge Veluwe. Aangezien het geen bekend schilderij van Van Gogh is, heb ik het hieronder afgebeeld.
Vincent van Gogh, Stilleven met Koffiepot, 1888, Privécollectie.
Je kunt de hele maand Maart een bod doen op het schilderij. Startprijs: € 100,-