'Het verraad van Judas', foto van Petrus |
Paaszaterdag was in
mijn katholieke jeugd een brugdag tussen de 2 treurige dagen Witte
Donderdag en Goede Vrijdag en de 2 vrolijke, vrije Paasdagen met
lekker eten. Pasen was immers ook het einde van de vasten, al was dat
in mijn jeugd ook al niet meer dan symbolisch geworden met een
snoeptrommeltje. Een blikken trommeltje waar je de snoepjes, die je
ondanks de vasten kreeg, bewaarde tot Pasen, als dat lukte.
Paaszaterdag was ook
een verwarrende dag. Om 12 uur beierden de klokken om de paaseieren
uit Rome rond te strooien die je dan pas de volgende dag, op
Paaszondag na de Paasmis, in de tuin kon gaan zoeken. Je leerde op
school wel over Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Paaszondag maar
over het hoe en waarom van de Paashaas en de Paaseieren hoorde je
nooit wat. Die waren er gewoon. Meer dan een ei eten op een dag was
in mijn jeugd nog een zeldzaamheid, net als een chocolade Paashazen
en kuikentjes in mandjes met suikereitjes.
Nostalgie genoeg, maar
Pasen is ook een geestelijke erfenis die het overdenken waard is.
Zo kun je je afvragen waarom Jezus Christus in de nachtelijke uren
tijdens het mediteren over zijn aanstaande dood, door een van zijn
volgelingen alsnog wordt verraden. Een verraad dat hij notabene
eerder die avond tijdens zijn afscheidsmaal met zijn volgelingen
aankondigde. Daar zit je dan als trouwe volgelingen met de kennis dat
een van je vrienden, broeders of kameraden verraad zal plegen. Wat
doe je dan? Volgens het evangelie van Matteus deden ze wat des mensen
is namelijk ieder voor zich vragen aan de meester of hij het zou
zijn. Als Judas vraagt of hij het zal zijn dan bevestigt JC dat. Met
andere woorden Judas pleegt willens en wetens verraad.
Dat vond ik gek. Wie
doet nu zoiets? Gek vond ik ook dat het verraad van Judas door kon
gaan terwijl JC 's nachts in de hof van olijven zijn Vader, God de
almachtige, dringend vraagt om Hem niet zo te laten lijden. Een goede
vader zou zijn zoon zulks toch met alle macht willen besparen?
Waarom deed Hij dat dan niet? Wilde Hij niet omdat het nu eenmaal zo
was afgsproken tussen de Vader, de Zoon en de Heilige Geest en
afspraak is afspraak - hoe krankzinnig ook – of kon Hij het niet?
Dat laatste zou betekenen dat God ondanks zijn Almacht niet kan
ingrijpen in de keuze van mensen. Dat zou een bevestiging zijn van de
vrije wil die ook aan de wieg stond van de val van Adam en Eva in het
aardse paradijs en daarmee aan de erfzonde. Dezelfde erfzonde waar de
dood van JC aan het kruis ons van zou moeten verlossen.
Zo bezien is het drama
van JC in ieder geval goed doordacht. Het verhaal klopt. Het sluitstuk is het kwaad waarvoor mensen kunnen kiezen zonder
dat enige goddelijke macht kan ingrijpen. Aan de ene kant is dat een
geruststelling. Wij mensen zijn zo vrij als een vogeltje om te doen
en te laten wat we willen. We hebben als mensen een goddelijk status,
niet zo verwonderlijk als je ook geleerd hebt dat God ons geschapen
zou hebben naar Zijn Beeld en Gelijkenis. Tegelijkertijd is het
beangstigend. Als zelfs God niet opgewassen is tegen het kwaad, wie
dan wel? Wat kunnen wij mensen dan nog? Toch niet veel meer dan er
mee leren leven.
Kwaad, niet als
afwijking maar als de normaalste zaak in de wereld. Was dat ook niet
het geval met de moorden van Kim de Gelder op onschuldige baby's, een
oppas en een oude vrouw en de moord van Jasper S. op het meisje Marianne Vaatstra? Beide daders zijn immers
door deskundigen tot normale mensen verklaard die wisten wat ze
deden. Ze maakten dus willens en wetens keuzes die normaal gesproken
tegen het menselijke geweten ingaan. Volgens die deskundigen was het
geweten van die 2 niet ziek of toevallig net even buiten werking.
Geen opwekkende
gedachte. In ieder geval minder opwekkend dan de gedachte dat mensen
in wezen goed zijn als ze maar de juiste opvoeding krijgen in de
juiste omstandigheden. Dan heb je tenminste nog het idee dat je er
wat aan kunt doen. Als kwaad echter een autonome keuze kan zijn en
geen ziekte dan komen we er eigenlijk nooit van af. Dan moeten we
berusten in het kwaad en wie wil dat?