TOPLESS JIHAD

Afgelopen donderdag demonstreerden activistes van Femen voor de Grote Moskee van Brussel. De feministische actiegroep heeft 4 april uitgeroepen tot 'Dag van de internationale topless jihad". Die actiedag kwam er om Amina te steunen, een 19 jarige Tunesische die bedreigd werd omdat ze naaktfoto's van zichzelf op Facebook postte. Een Salafistische predikant vond dat ze daarvoor gestenigd moet worden.

Foto en tekst overgenomen van de krant De Standaard.

VINCENT VAN GOGH

Vincent van Gogh, Naaister, Etten, 1881, Rijksmuseum Kröller-Müller,Hoge Veluwe. "Een mooi uitgewerkte tekening met het model in tegenlicht. Vincent's techniek is duidelijk vooruitgegaan al relativeert hij als volgt:"Natuurlijk zijn dat geen meesterstukken, maar toch geloof ik waarlijk dat er ietss gezonds en werkelijks in zit". (blz. 98 in 'Van Gogh in Etten, catalogus bij de tentoonstelling over leven en werken van Vincent van Gogh in 1881 in Etten-Leur, gehouden van 30 maart tot 31 juli in het Van Gogh-centrum te Etten-Leur.) Vincent was een verwoed tekenaar van het Brabantse boerenleven in de tijd dat hij daar woonde en werkte. Zijn grote voorbeeld was Jean Francois Millet (1814 - 1875), schilder van het boerenleven.

Een vierdelig Nederlands docudrama over Vincent van Gogh, een van onze grootste schilders. Ik kijk gewoonlijk niet naar Nederlandse series of films. Mij te houterig allemaal. Het lijkt wel of Nederlandse filmers en acteurs hun best doen om je niet te laten vergeten dat er toneel gespeeld wordt. Wegdromen bij verrassende beelden en dialogen is er niet bij. Het blijft allemaal Nederlands nuchter. Maar nieuwsgierigheid dreef me deze keer om toch te kijken.

Het docudrama “Een huis voor Vincent” is een tweeluik. Twee levens, niet naast maar door elkaar. Terwijl we het leven van Vincent leren kennen, zien we zijn neef Vincent Willem, zoon van zijn geliefde broer Theo, zijn best doen om de enorme collectie schilderijen van zijn oom in Frankrijk te slijten. Met de opbrengst moet -god betert – het project voor een hoge snelheidstrein gefinancierd worden. Maar goed dat dat niet is doorgegaan. We weten nu dank zij Fyra wat daar terecht van zou zijn gekomen. Je moet er ook niet aan denken dat een Frans museum eigenaar zou zijn geworden van de Van Gogh collectie. De Fransen zouden Vincent onverbiddellijk tot landgenoot -notre Vincent- gebombardeerd hebben. Nu hebben we dank zij zijn neef het Van Gogh museum als een huis voor Vincent.

Vincent was niet alleen een begeesterd schilder maar ook een begenadigd schrijver. Dat besefte ik pas stoen ik zijn brieven aan zijn broer Theo begon te lezen. Ik vind zijn brieven net zo goed of misschien zelfs wel beter dan van Gerard Reve. Vincent schreef zijn broer zonder winstoogmerk, puur en alleen uit broederliefde en ter verantwoording van de centen die hij van zijn broer kreeg. Gerard was daarentegen uiteindelijk ook broodschrijver zoals hijzelf vaak zei. Brood was nou net Vincent's zijn probleem net als schildersmateriaal. Hij had nooit geld. Zijn leven lang heeft hij zijn hand op moeten houden bij broer Theo. Heeft Theo daarover geklaagd, gezeurd en gemekkerd? Niet dat ik weet.

Waar kom je zo'n broederliefde nog tegen? En dan te weten dat Theo toch ook een gezin moest onderhouden. Heeft diens vrouw Jo er ooit iets van gezegd? Ik bedoel, het is toch voor de hand liggend dat ze tegen haar man gezegd zou hebben dat hij eens aan zijn eigen huishouden moest denken in plaats van huishoudgeld te geven aan een haveloze, soms krankjoreme schildersbroer en hoerenloper wier schilderijen je niet aan de straatstenen kwijt kunt? Maar over zulke zaken horen of zien we niks in het felrealistische maar fantasieloze docudrama. In plaats daarvan zien we zijn broer als een zoutloze, brave galeriehouder. Zijn vrouw Jo is al een even brave vrouw terwijl zij zonder een cent subsidie, de hele collectie schilderijen én brieven na de dood van haar man geordend heeft en zo bewaard heeft voor het nageslacht. Niet voor het geld maar vanwege de zeggingskracht van de schilderijen en tekeningen. Jo zou daarvoor postuum alsnog het Grootkruis van Verdienste voor moeten krijgen net als trouwens haar man, Vincent's broer Theo.

We zien in het vierde deel dat Vincent zijn broer Theo en diens vrouw Jo probeert over te halen bij hem in Zuid Frankrijk te komen wonen. Maar Theo en Jo weigeren. Ik snap dat. Waar moet Theo met zijn gezin in zo'n verlaten dorp van leven? Als galeriehouder moest hij, zeker in die tijd, bij zijn afzetmarkt wonen en die was nu eenmaal in Parijs. De droom van Vincent om met zijn broer en diens vrouw op het vredige platteland te wonen was een onmogelijke romantische droom. Net zo onmogelijk als zijn droom om met Gauguin een soort schilderssameleving te vormen. Hijzelf als dromer was daarbij overigens het grootste obstakel maar dat had hij niet door. Onbegrepen eenzaamheid dat was zijn hoogst persoonlijke drama dat in de serie helaas niet tot leven komt.

Het docudrama is van een hoog Nederlands realistisch gehalte terwijl Vincent alles behalve een realist was. Van Gogh was een idealistische dromer op zoek naar de zin van zijn leven, waarbij hij geen genoegen nam met minder dan het maximale. Hij wist met zijn leven eerst geen raad. Moest hij gevallen vrouwen helpen zoals zijn Sien die eigenlijk niet eens geholpen wilde worden of moest hij het woord van Jezus Christus prediken zoals zijn vader deed in het Brabantse Zundert? Hij studeerde voor dominee maar het lukte niet. Vervolgens probeerde hij het als lekenprediker bij de mijnwerkers in de Borinage. Maar die begrepen hem net zo min als zijn collega's. De mijnwerkers snapten zijn hartstocht niet voor hen, verworpenen onder de aarde. Zijn omgeving begreep zijn hartstocht niet voor het leven van en bij de gewone man en vrouw. Zijn vader en moeder begrepen er in ieder geval niks van dat hun zoon in alles hartstochtelijk was. Alleen zijn broer Theo en diens vrouw hadden een vermoeden van wat Vincent ten diepste bewoog. Maar dat nam niet weg dat zijn hartstochtelijkheid het samen leven met hem moeilijk maakte. Gelukkig was daar de schilderkunst. Daarin kon Vincent uiteindelijk zijn hartstochten voor mens en natuur uitleven in kleur en vorm. We mogen de schildersgoden danken voor zo'n schilder.

EN ONZE KONINGIN ZEI...

Een digitale fotocompositie van Petrus

En onze Koningin zei: "Maar Vladimir die pet staat je heus goed.. Maar wanneer treed je af? Ik vertrek 30 april om plaats te maken van een jongere Koning. Zou jij toch ook eens moeten doen of is je uiteindelijke plan om Tsaar van alle Russen te worden?"

Vadertje Poetin zei toen: "Luister eens hier Beatrix. Wat jullie hier fabrieken moeten jullie weten. Wij Russen hebben ons al bijna 100 jaar geleden van die erfelijke ballast van de Tsarenfamilie verlost door ze tegen de muur te zetten. Dadendrang kun je ons dus niet ontzeggen. En gas is gas. Als jullie ons gas willen hebben dan zul je met mij zaken moeten doen. Ik zal je daarom straks mijn nieuwe rekeningnummer geven bij een Luxemburgse bank. "

VEILING: ONDERGAANDE ZON IN POLDERLANDSCHAP

Petrus, 'Ondergaande Zon in Polderlandschap', acrylverf op zilver gelatine foto, 51 x 51 cm

Het minimumbod voor deze 'Ondergaande Zon in Polderlandschap' bedraagt 100,- €

DE NACHTWACHT

Rembrandt van Rijn, 'De Nachtwacht (1639 - 1642), Rijksmuseum

Rembrandt's 'Nachtwacht' is onze nationale trots en onze identiteit. Dat mag ook wel want het is een schilderkunstig meesterwerk dat er mag wezen. Het Rijksmuseum in samenwerking met de media, met voorop het NOS journaal, hebben ons dat de afgelopen dagen weer eens duidelijk gemaakt met beelden van de verhuizing van het schilderij terug naar zijn vaste plek in het verbouwde Rijks. Er zijn niet veel landen die op zo'n kunstwerk kunnen bogen. Spanje heeft zijn 'Guernica' van Picasso en uiteraard 'las Meninas' van Velazquez. Ik weet niet welk van de twee de Spanjaarden als hun nationaal symbool zien. Italië heeft de Sixtijnse kapel met zijn plafondschilderingen van Michelangelo en Frankrijk natuurlijk zijn revolutionaire schilderij 'la Liberté guidant les peuple' van Eugène Delacroix. Ik meen dat voor de Engelsen 'The Hay Wain' van John Constable hun nationale trots en identiteit is. Merkwaardig genoeg een romantisch schilderij van het leven op het platteland. Zou dat te maken hebben met de Engelse hang naar verleden en traditie?

Van een hang naar het verleden hebben wij in Nederland een stuk minder last. We mogen daarom blij zijn dat we de Nachtwacht nog hebben en waarderen. Voor hetzelfde geld was het al lang geleden verkocht vanwege broodnodige bezuinigingen of de waan dat we vooral vooruit moeten en dus alles wat achter ons ligt zoveel mogelijk moeten opruimen. Plaats maken voor de moderniteit is immers het devies van onze vooruitstrevende (politieke) elite, zeker als het verleden geld kost. Soms verdenk ik onze leiders ervan dat ze uit gebrek aan kennis, inzicht en wijsheid van Nederland het liefst een land zonder geschiedenis zouden willen maken behalve natuurlijk als het over henzelf gaat.

Wat zegt de Nachtwacht nog meer over ons behalve dat een van de grootste schilders ooit in Amsterdam heeft gewerkt en gewoond? Om te beginnen is De Nachtwacht niet de echte naam van het schilderij maar een bijnaam die het ruim 100 jaar later kreeg. In de loop der jaren was de verf donkerder gekleurd waardoor het tafereel een wat nachtelijk karakter kreeg. Maar is dat de enige reden? Zou het niet kunnen zijn dat veel mensen het tafereel herkennen als een nachtelijk tafereel zien? Het tafereel heeft toch ook veel weg van een gezellig feestje, van een gezellig samen zijn? Zien we niet een wat zenuwachtige spanning van een wat uitgelaten groep met vooraan twee feestelijk uitgedoste mannen?

Volgens de overlevering heeft Rembrandt 'De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq en Luitenant Willem van Ruytenburgh' geschilderd. Zo'n compagnie werd een schutterij genoemd, wat we tegenwoordig een burgerwacht zouden noemen. Rembrandt heeft ze niet in de gebruikelijk opstelling van het groepsportret geschilderd, tot teleurstelling van veel leden van de compagnie, maar als een groep die zich voorbereid op een optocht door de stad. Dat brengt ondanks alle voornaamheid die de mannen uitstralen een zekere spanning en uitgelatenheid met zich mee.

We zien dus een momentopname (een Rembrandtsiaanse snapshot) van een schutterij die de militaire taak had om indien nodig de stad te verdedigen. Maar er is niks militaristisch aan de groep, zelfs niet aan de twee leiders vooraan en ook zelfs niet aan de wapens. Er gaat ook geen enkele dreiging vanuit. De wapens geven veeleer de indruk attributen te zijn die nu eenmaal bij een feestelijke verkleedpartij horen. In een land met een militaire traditie zoals bijvoorbeeld onze buurlanden Engeland, Frankrijk en Duitsland zou een dergelijke schutterij zich met meer militair vertoon opstellen om daarna in marsorde met trots geheven vaandel, dreigend tromgeroffel en de geweren geschouderd door de stad te marcheren zodat de burgers zouden zien dat als het er op aan zou komen, zij hun mannetje zouden staan. Wat je hier ziet is bravoure, drukke zenuwachtigheid, wanorde (een doodzonde voor elke militaire ziel) en licht opgeblazen voornaamheid. Als je niet beter wist zou je kunnen denken aan een verkleedpartij.

De Nachtwacht laat zo zien -bewust of onbewust – dat Nederland geen land is met een militaire traditie, met gevoel voor heldendramatiek, zelfs niet voor dramatiek in het algemeen. Het enige drama wat ons bezighoudt is de voorbereiding op een parade die militair moet lijken maar het niet is. De Nachtwacht is een groot uitgevallen anti-militaristische spotprent. Hulde aan Rembrandt die dat zo te zien haarfijn heeft aangevoeld.