 |
| Rembrandt, Christus geneest de zieken,ets, ca. 1647-1649. De prent wordt wel 'De honderd gulden prent' genoemd vanwege het hoge bedrag dat hij voor die tijd opbracht. |
Ik zie de gefronste wenkbrauwen van
onze progressieve intellectuelen al. Heeft Rembrandt nu ook al iets
met Jezus? Ik hoor ze denken; jammer voor Rembrandt maar Jezus is
voorbij. Ook al voert de halve wereld religieuze oorlogen, voor ons
D66'ers en andere progressieven is de tijd van religie over en uit.
Dat Rembrandt zelfs meerdere keren Jezus heeft afgebeeld moge
kunsthistorisch interessant zijn, voor de rest is het verleden tijd.
Dat onze beschaving en van de meeste Westerse landen gebouwd is op
het Christendom kunnen we alleen maar betreuren. Als wij
progressieven er eerder waren geweest was zulks natuurlijk niet
gebeurt, aldus de gedachtegang van mening vooruitstrevend
intellectueel.
De hier afgebeelde Jezus van Rembrandt
kwam ik tegen op de prachtige tentoonstelling van grafieken 'Bosch,Bruegel, Rubens, Rembrandt' in het Albertina in Wenen (tot 30 juni).
Dank zij Hertog Albert van Sachsen Gescheten (de aristocratie is
toch ergens goed voor geweest) kan het Albertina “einen
hochkarätigen Ausblick auf zwei Jahrhunderte niederländischer
Zeichenkunst bieten... Albert begann in den 1760er-Jahren mit dem
Aufbau seiner Sammlung, die von Anfang an auf die graphischen Künste
spezialisiert war. Seine Vorliebe galt bildhaft komponierten
Zeichnungen, wobei ihm die Kunst aus den Niederlanden besonders am
Herzen lag.”
Natuurlijk zijn
veel meer prenten dan deze van Rembrandt de moeite waard om te tonen
en te bespreken al blijkt ook op deze tentoonstelling maar weer eens
wat een groot man Rembrandt was waarmee alleen andere groten als
Bosch, Bruegel en Rubens zich kunnen meten. Zij blijven ons met hun
tekenkunst verbazen en verwonderen zowel technisch als inhoudelijk.
Er is bij deze grote kunstenaars altijd meer dan tekentechniek,
compositie, materiaal gebruik enz.
Op de
prent van Rembrandt
kun je Jezus dank zij de glans om
zijn hoofd niet missen. Jezus is duidelijk meer dan gewoon mens. Hij
heeft de goddelijke uitstraling die van oudsher goddelijke en
heilige personen in de
beeldende kunsten kregen. Je
kunt een god of een heilige toch niet zonder een dergelijke
uitstraling afbeelden? Mensen zouden zich eens kunnen vergissen door
de god of heilige niet te
herkennen. Vooral
vroeger, toen een mens maar heel weinig afbeeldingen in zijn leven
vermocht te zien, kon dat
gemakkelijk gebeuren. Maar met zo'n licht boven en om je hoofd of een
krans van goud er omheen enz. kon je natuurlijk niet missen.
Wat me
deze keer meteen en voor het eerst opviel, is dat Rembrandt de figuur
van Jezus
ondanks zijn goddelijke uitstraling
zo nadrukkelijk onder en tussen de mensen plaatste alsof hij wil
zeggen dat Jezus
dan wel goddelijk mocht zijn maar ondertussen zich toch maar mooi
tussen het gewone volk begaf. Natuurlijk, we weten dat dit volgens
het Nieuwe Testament zo was, maar om het dan ook zo scherp af te
beelden is toch weer iets anders. Daar moet je Rembrandt voor heten
en in Nederland wonen en werken, het land waar ook de menselijke kant
van Jezus benadrukt kon worden zonder meteen te stoten op een of
andere door orthodoxie ingegeven verbod.
Wat ik
ook bijzonder mooi vindt getroffen van Rembrandt is de balans die hij
gevonden heeft tussen de goddelijke status van Jezus en tegelijk
diens mens zijn onder de mensen. Dat Jezus zowel God als mens is,
blijft een wonderlijke, raadselachtige zo niet mysterieuze zaak.
Welke God is zo gek om zijn zoon
sterfelijk te laten worden met als doel het menselijke
lijden en de dood letterlijk zelf aan de lijve te ervaren? Wie wil nu
zo'n goddelijke vader hebben? Geen normaal mens toch en
dus toch zeker geen God?
Vandaar ook dat
veel mensen de menswording
van Jezus een ronduit
belachelijk idee vinden.
Sommigen zijn er zelfs door teleurgesteld. Wat moet je nu met een
Zoon van God die lijdt als mensen en zelfs op een gegeven moment
sterft
terwijl je juist zelf aan de dood
zou willen
ontsnappen? Er valt geen
touw aan vast te knopen.
Dat
het tekentechnisch een fantastische prent is, hoef ik -denk ik –
niet toe te lichten. Behalve dan misschien er toch even wijzen op de
donkere, misschien wel duistere, grotachtige achtergrond. Alsof
Rembrandt ons ook meteen met eigen ogen wil laten zien dat Jezus
Christus licht in de duisternis brachten, maar dat wisten de
gelovigen natuurlijk ook al wel. Rembrandt verbeeldt het alleen maar
voor de duidelijkheid, om vergissingen te voorkomen. Rembrandt is ook
een klein beetje god.
