FOTOBOEK MARRAKECH II

Marrakecht, 10 januari 2014

Veel interactie op deze foto. De slager links maakt een gebaar om aan te geven dat hij niet wil dat ik een foto maak. Daarom kijkt de slager naast hem naar mij en draait de man met de brommer zich om om te zien wat er aan de hand is. De vrouw kijkt naar mij maar weet niet goed waar het over gaat. Tegelijkertijd druk ik af. Marrakecht, 10 januari 2014

Deze man trachtte ons telelens als we langs kwamen, zijn restaurant in te praten. Ik vond dat ik daarom ook wel dat ik een foto van hem mocht maken. Zoals je ziet, vond hij dat ook.

Met een gids wandelen we door een van de vele leerlooierijen die Marrakech heeft. Deze man schraapt het vet van de huid. Marrakecht, 10 januari 2014

Dezelfde leerlooierij als van de foto hierboven. Nadat het vet is afgeschraapt, wordt de huid met duivenstront (dat is een natuurlijk bleekmiddel) in zo'n put als hierboven gewassen. Daarna wordt in een volgende put de huid opnieuw in een bad gedaan waarna het in een kleurenbad gaat. De gehele bewerking is met natuurproducten waardoor het gruwelijk stinkt, vooral de duivenstront, en de arbeidsomstandigheden niet best zijn maar natuurproducten hebben nu eenmaal hun prijs. Marrakech, 10 januari 2014. 

Hier worden huiden binnenbracht met de kruiwagen om gewassen te worden in de duivenstront.Marrakech, 10 januari 2014.

Een waterfontein midden in de wijk. Blijkbaar hebben nog niet alle huizen stromend water. Marrakech, 10 januari 2014.

De man links brengt per fiets water rond. De muilezel met kar kun je huren voor vervoer. Dit is een kolenboer midden in de wijk. Marrakech, 10 januari 2014.

Veel mensen zijn fotoschuw wat niet zo gek is want veel toeristen gedragen zich als brutale mussen die alles wat hun voor de voeten komt op de foto zetten. Voor de lokale bevolking is dat vaak onbegrijpelijk. Deze man had er echter geen enkel probleem mee toen ik aan hem vroeg of ik een foto van hem mocht maken. Het is een mooi portret geworden waar klassieke kleding (de kaftan) moderne kleding ontmoet (de Amerikaanse baseball pet). Inderdaad, we leven in een global village. Marrakech 10 januari 2014.

De ingang van de wolsoek. De gekleurde wol zie je verderop hangen. Er hing nu beduidend minder wol dan 45 jaar geleden toen we ook deze soek bezochten. Marrakech 10 januari 2014.

NIEUW STAATSIEPORTRET KONING WILLEM-ALEXANDER

De drie ontwerpen, schetsen worden ze in de krant genoemd, voor een staatsieportret van koning Willem-Alexander. De jury heeft gekozen voor de ontwerpen van de 3 kunstenaars Iris van Dongen, Rineke Dijkstra en Femmy Otten (van links naar rechts).

Ik was niet van plan mijn ontwerp voor een staatsieportret van koning Willem-Alexander te presenteren maar toen ik gisteren de ontwerpen (schetsen volgens de krant) zag, besloot ik het toch maar te doen zodat niemand straks kan zeggen dat er geen andere keus was. 

Ik heb het op de eerste plaats eenvoudig gehouden, een foto in zwart/wit. IK heb een variant gemaakt waarop het borduursel goudkleurig is gemaakt. Als ik het goed heb, wil koning Willem Alexander het zelf ook eenvoudig houden. De foto is gemaakt van TV tijdens het uitspreken/voorlezen van de troonrede, zowat het enige moment dat de koning nog nadrukkelijk zijn rol van koning publiekelijk speelt. Op de foto is als achtergrond de bekleding van de troon te zien. Dat is het koninklijke element in de foto. Femmy Otten heeft dat detail ook gebruikt  in haar ontwerp.

In mijn ontwerp staat het pochet (lefdoekje) centraal (  Iris van Dongen heeft dat element ook gebruikt maar minder centraal) met daarboven een bescheiden versiersel. Deze compositie benadrukt dat koning Willem Alexander voor alles een burger-koning is of misschien nog beter uitgedrukt een erfelijke president. Daarmee staat koning Willem Alexander in de traditie van Nederland dat immers als Republiek begonnen is en pas veel later een koninkrijk is geworden. In veel republieken is precies het omgekeerde gebeurd. 

Enkele van de voorvaderen van koning Willem Alexander waren actieve burgers met gevoel voor ondernemerschap. Aan zijn sobere burgerkleding te zien plaatst koning Willem-Alexander zich ook in deze traditie. Hij wil een doener zijn. Welnu, dat is hij op de onderstaande foto ook. Hij leest de troonrede voor. Het is daardoor een dynamisch portret. Geen koning die je van boven staat aan te staren maar die net als zijn onderdanen druk bezig is voor en met zijn land en volk.

Tot slot moet me van het hart dat ik dit onderwerp ook veel beter vind passen bij de moderne staatsieportretten van zijn moeder prinses Beatrix.

Petrus, ontwerp voor een Staatsieportret van Koning Willem-Alexander,  bewerkte foto, afmeting naar wens.

Hetzelfde ontwerp als boven maar dan met goud ingekleurd borduursel.

DE VAL VAN AD MELKERT

Ad Melkert was de kroonprins van PvdA leider en Paars Premier Wim Kok. Pim Fortuyn typeerde het kabinet Kok venijnig als "De paarse puinhoop", een politieke vondst die verwoordde wat veel mensen aanvoelden en waar Paars geen antwoord op had.

De confrontatie tussen Pim Fortuyn en Ad Melkert blijft een van de boeiendste partijpolitieke drama's van Nederland van de jongste tijd, dat ook nog eens op TV te zien was. Zelden zag je op TV zoveel echte politieke emotie als tijdens het verkiezingsdebat van 6 maart 2002 waar de verliezende PvdA leider Ad Melkert geconfronteerd wordt met overwinnaar Pim Fortuyn. Ik zag het afgelopen maandag opnieuw in de documentaire “De dag dat Pim Fortuyn won”. Het gaat dan om de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam. Leefbaar Rotterdam van Fortuyn had in een keer meer dan 30% van de stemmen gehaald. Dat was nog nooit vertoond in de Nederlandse verkiezingen en dan moest het grote vuurwerk van de parlementsverkiezingen nog komen!

Pim Fortuyn was virtueel al premier van Nederland. Maar zover zou het nooit komen want zoals bekend werd Fortuyn door een gestoorde milieuactivist in koelen bloede neergeschoten. Van de ene dag op de andere werd ons brave koninkrijk als het ware de hedendaagse politiek in geschoten en dat allemaal rond de twee politiek zeer hete thema's immigratie en milieu.

Maar zover was het natuurlijk nog niet toen de nationale lijsttrekkers rond  rond de studio keukentafel zaten  en onder leiding van Paul Witteman zouden debatteren over de uitslag. Bij VVD lijsttrekker Hans Dijkstal overheerste vooral onbegrip. Zijn politieke intellect kon Pim Fortuyn niet vatten. Hetzelfde gold voor Ad Melkert maar die reageerde vooral verbeten en verwend, als de kroonprins die op het laatste moment zijn troon voorbij zag gaan. Melkert werd tot dan toe binnen en buiten de PvdA als de onoverwinnelijke kroonprins van Wim Kok, de premier van het eerste echte Paarse kabinet van Nederland, beschouwd. Na decennia van CDA regeerde eindelijk het verstand, zo vond men toen.

En dan ineens staat daar als politiek overwinnaar en mogelijk premier van Nederland Pim Fortuyn. In de ogen van zijn tegenstanders het symbool van het politieke onverstand, van het politieke onfatsoen, van on-Nederlandse buitenissigheid en overdreven charmante humor. Ze stonden letterlijk met hun mond vol tanden. Hans Dijkstal was misschien nog het verstandigste. Hij kreeg zijn gezicht niet meer in de plooi, beschikte niet over de geestelijke veerkracht om zich te herstellen tot gewoon mens en besloot daarop al handen schuddend voor de camera, ook nog nooit vertoond op TV, te vertrekken.

Ondertussen kon je zien dat Fortuyn, die eerst in bescheidenheid zijn overwinning had aanvaard als een grote verantwoordelijkheid (hij zei dat zonder de bravoure van de middelmatige politicus), er plezier in krijgt om zijn politieke tegenstanders te zien lijden aan hun eigen opgeblazen zekerheden. Je ziet hem denken eigen schuld dikke bult. Groen Links leider Paul Rosenmöller bleef al die tijd maar lachen als een boer die kiespijn heeft. Zijn politieke bravoure was als sneeuw voor de zon verdwenen. Niks jong, fris en toekomst, maar oud en afgedaan zo leek het.

Maar Melkert was er het ergste aan toe. Hij leek plotseling een heel oude man die al een beetje gebogen liep onder de last van de zich aankondigende mislukking. Het lukte hem niet zijn verbetenheid te bedwingen. Hij kon maar niet geloven dat zijn politieke intellect, zijn slimheid, zijn jarenlange uitgewerkte bedachtzame tactieken door – in zijn ogen - zoveel politiek onbenul en retoriek, op een enkele avond werd uitgeblazen als een onbeduidende kaars. Jaren van politieke voorbereiding werden op een enkele verkiezingsdag voor notabene gemeenteraden teniet gedaan. Het zal je maar overkomen. Melkert beschikte niet meer over de normale menselijke capaciteit zijn verlies te verwerken, zijn gezicht in de plooi te brengen en zijn eigen politieke onbeduidendheid onder ogen te zien. Van de weeromstuit werd Fortuyn als het ware met de minuut menselijker met zijn voor de verliezers zo pijnlijke lach.

De camera registreerde al deze emoties die politici tot mensen maakt onbarmhartig. Misschien was dat wel het ergste wat we toen op die TV avond zagen. Politici verloren onder druk van omstandigheden hun politieke maskers en dat was onthutsend. Dat is normaal niet bestemd voor ons gewone kiezers en kijkers terwijl we daar toch altijd weer naar zoeken. Per slot van rekening is voor de meeste mensen politiek een kwestie van vertrouwen en niet van partijprogramma's ook al roepen de politici zelf dat nog zo hard. Het is een van de grootste misverstanden onder Nederlandse politici te denken dat ze gekozen worden vanwege hun programma. Melkert is zo iemand en Dijkstal was ook zo. Wiegel niet en Balkenende ergens daar tussenin. Balkenende was de enige van het hele gezelschap die Fortuyn zonder complex feliciteerde met zijn overwinning. Beiden -Wiegel en Balkenende – beseffen dat het vooral draait om vertrouwen winnen wat niet wil zeggen dat ook zij, zoals elkeen die verleid wordt door macht of geld, in de val kunnen lopen van de grote eigendunk, maar dat is weer een ander verhaal.

DUTCH-LAND

Petrus, De dijk ergens tussen Macharen en Megen, 2e helft jaren zestig vorige eeuw.

Petrus, aan de dijk ergens tussen Macharen en Megen, 2e helft jaren zestig vorige eeuw.

FOTOBOEK MARRAKECH

Petrus, Medina (Rue de Bab Aylen), Marrakech 9 januari 2014

Petrus,Medina (Rue Bab Ahmad), Marrakech, 9 januari 2014

Petrus, Medina (Rue Bab Ahmad), Marrakech 9 januari 2014

 Petrus, Medina (Rue Fral Semar), Marrakech 9 januari 2014

Petrus, Medina, Rue de Bab Aylen, Marrakech 10 januari 2014

Petrus, Medina, In de buurt van Rue de Bab Aylen, Marrakech 10 januari 2014

Petrus, Medina tussen Place Jemaa el Fna en Rue de Bab Aylen, Marrakech, 10 januari 2014

Petrus, Idem, Marrakech, 10 januari 2014

Petrus, idem, Marrakech, januari 2014

MARRAKECH

Dit is een van mijn fotografische herinneringen uit de zoemer van 1968 aan het grote plein Jemaa El Fna in Marrakech. Een folkloristisch muziekgezelschap en wat toeschouwers,voornamelijk kinderen.

Reizen om herinneringen op te halen zijn gevaarlijk. Je herinneringen blijken onbetrouwbaar en het valt tegen. Het nieuwe en de verrassing zijn er al af. Toen maakte Marrakech deel uit van een avontuurlijke reis met de auto, nu was het een stedentrip met Ryanair. Die verdient zijn geld trouwens door van vliegen letterlijk een hogere vorm van busreizen te maken. Je drijft de passagiers zo vlug mogelijk het vliegtuig in en uit, plakt het vol met reclame en laat je personeel ondertussen zoveel mogelijk aan het reisvee verkopen.

Ondanks het toerisme is Marrakech ons na 46 jaar toch meegevallen. De stad met het grote plein Jemaa el Fna blijft een beleving. Je moet je dan natuurlijk niet vastklampen aan je herinneringen. Toen dachten we geen seconde na of het veilig zou zijn om er rond te reizen. Nu, met de halve moslim wereld in vuur en vlam komt de vraag als vanzelf op. Het is haast een wonder dat het nog zo rustig is in Marokko. De jonge koning Mohammed VI (opvolger van zijn vader Hassan II) geeft zijn landgenoten blijkbaar nog vertrouwen in de toekomst, maar je weet het natuurlijk nooit. De vlam kan zo maar in de pan slaan. Misschien zijn monarchieën wel stabieler dan republieken? Jordanië is tot nu toe ook ontsnapt aan het geweld in de Arabische regio.

Natuurlijk moest ik toen een slangenbezweerder fotograferen. Dat was alsof je in een verhaal van Ali Baba of Duizend en een Nacht terecht kwam.

Tijdens onze vorige reis was de leefwereld geen punt van kritische aandacht. Je zag dat vrouwen ver van je bleven. Aan het strand waren ze erg preuts gekleed zoals bij ons in de jaren 20 van de vorige eeuw. Hier en daar zag je een zwaar gesluierde vrouw. Maar we werden ook door een jonge Marokkaan uitgenodigd bij hem thuis te komen eten wat heel gezellig was. Voor ons was het een extra warme maaltijd want geld om fatsoenlijk te eten hadden we niet. Ik heb onze jonge gastheer later vanuit Nederland nog een kaart gestuurd en hij mij weer een terug. We werden ook door 2 jonge politiemannen aan de kust genodigd om 's avonds garnalen met ze te eten en wijn te drinken. Ze namen het verbod op alcohol niet al te ernstig. 's Morgens aten we een heerlijk ontbijt met druiven en honing bij ze.

Is die leefwereld nu veel veranderd? Ik denk het niet. In de steegjes zie je af en toe zwaar gesluierde vrouwen lopen maar er zijn ook jonge meiden die op de brommer door de smalle straatjes sjezen. De meerderheid van de vrouwen zal wel ergens daar tussenin zitten, in een overgangsfase die tijd nodig heeft. Je hoopt maar dat ze die tijd ook krijgen. Conservatief of fanatiek religieuzen kunnen heftig in verzet komen en dan kan veel fout gaan. Een klein beetje geweld en het is gedaan met het toerisme als inkomstenbron en dat betekent armoe voor veel mensen.

Jemaa El Fna nu bij het vallen van de avond. Een gezellige drukte van plaatselijke bwoners en toeristen.

We dachten toen, ruim veertig jaar geleden ook niet aan de verschillen tussen de moslim en de christelijke wereld. We waren wereldburgers en spoedig zou iedereen dat zijn, dachten we. Een non-stop revolutie die met onze generatie was begonnen. Intussen weten we beter, ook al willen sommige would-be wereldburgers dat liever niet weten. Nu we zelf onze religieuze achtergrond hebben afgezworen, willen we ook niet nadenken over die van een ander. Onverschilligheid als schild tegen moeilijk te verteren geestelijke kost.

Het zal niet helpen, vrees ik. Ik ben in het voormalige katholieke zuiden opgegroeid met het luiden van kerkklokken. Gelukkig s'morgens niet al te vroeg. Ze begonnen altijd aarzelend alsof ze nog niet wilden storen, maar dan gingen ze voluit om na verloop van tijd met enkele naklanken weg te sterven. Dat is wat anders dan 's morgens in alle vroegte vanaf de minaret gewekt te worden met een hard, soms opzwepend nasaal stemgeluid. Muzikaal is het niet. Dat was het gebeier van de klokken wel. Ze klonken mij ook niet in de oren als een bevel om naar de kerkdienst te gaan. De stem van de minaret klinkt wel zo en ik hou niet van bevelen.

's Avonds wordt bij een enkel lampje nog steeds met veel plezier muziek gemaakt.

Wat me ook opvalt is dat je alleen de moskee in mag als je gelovig moslim bent, behalve dan in de grote moskee in Casablanca. Waarom is dat? Bang dat de moskee ontheiligd wordt? Maar laat God zich ontheiligen? Ik denk van niet, die kan best voor zichzelf zorgen. Het zullen de gelovigen zijn die zich ontheiligd voelen. Een zwaktebod van de gelovigen. Je zou eerder het omgekeerde denken, een bezoek aan de moskee kan de ongelovige bekeren. Een kwestie van vertrouwen in je eigen geloof en de God die je eert. Het buitensluiten van anderen, maakt een vijandige indruk. Is dat omdat geloof en stam, geloof en natie samenvallen? Als dat zo is dan kunnen nog moeilijke tijden aanbreken.