 |
| Een digitale fotocompositie van Petrus. |
Als ik een
krantenartikel lees met een sensationele kop over een
wetenschappelijke ontdekking die de mensheid dichter moet brengen bij
zijn goddelijke status van Al-kenner en Al-weter, moet ik denken aan
het ooievaar effect. Dat effect heb ik geleerd in mijn eerste jaar
als socioloog student aan wat toen nog vrijelijk de Katholieke
Universiteit Nijmegen heette. Ik meen dat het onze docent methoden en
technieken Jansen is geweest die ons in een van zijn eerste colleges
leerde over dit effect.
In het kort komt het
erop neer dat een socioloog ontdekt dat in een bepaalde regio –
bijvoorbeeld oost Noord- Brabant - het aantal geboorten per gezin
hoger ligt dat in de gebieden er omheen. Hij besluit daarop om dit
merkwaardige fenomeen nader te bestuderen. Na verloop van tijd
ontdekt hij dat er in het gebied veel ooievaars voorkomen. Het
verband is gelegd. Veel ooievaars in een regio moeten wel tot veel
geboorten leiden. Na er nog enige statistische technieken op te
hebben los gelaten, wordt het bewijs geleverd en inde krant lezen we
dan “ Hoog aantal ooievaars verantwoordelijk voor geboortegolf.”
Ik meen dat het er zo
ook ongeveer aan toe ging bij het sociaal psychologische onderzoek
van Diederik Stapel naar het verband tussen vlees eten en rechts
(stem)gedrag ook. Vleeseters bleken na zijn onderzoek, bevestigd met
behulp van statistieken, aanleg te hebben om politiek rechts te
stemmen. Vleeseters waren een soort Dreuzels uit de wereld van Harry
Potter. Zulk onderzoek kan ook veel praktisch nut hebben. Wie linkse
politiek wil op basis van een democratische meerderheid, moet
beginnen met vleeseters de pas af te snijden. Dat kan door de BTW op
vlees te verhogen, vlees extra te belasten, het slachten van dieren
te verbieden enz. Er zijn legio mogelijkheden om hier van staatswege
in te grijpen zodat op den duur een linkse meerderheid komt die tegen
vlees eten is, tegen het dragen van echt bont, tegen SUV's, tegen
kernenergie centrales enz.
Meer actueel is de
ontdekking van Mihai Netea, professor aan het Universitair Medisch
Centrum Radboud (voorheen Radboud ziekenhuis van de Katholieke
Universiteit van Nijmegen) dat “de pestepidemieën zorgden voor
evolutie van ons immuunsysteem” (Volkskrant van 4 februari). De
dood van miljoenen Europeanen heeft met terugwerkende kracht alsnog
evolutionair zin gehad. Zo een ontdekking kan ons weer verder brengen
op de weg naar de bevrijding van aardse zorgen als pijn en ziekte.
Mihai heeft de genen van Roma (zigeuners), Roemenen en Noord-Indiërs
(waar de Roma oorspronkelijk vandaan komen) met elkaar vergeleken.
“Die genen lijken in
de laatste duizend jaar te zijn veranderd door een evolutionaire
invloed die in Europa aanwezig was en in India niet. Dat kan de 14de
eeuwse pestepidemie geweest zijn, stellen de auteurs, want die is aan
India voorbij gegaan”, aldus het bericht in de VK. Hoe groter de
afstand in tijd hoe meer iets 'lijkt' en 'zou kunnen'. Doorstaat deze
studie de toets van het ooievaarseffect? In India vlogen omstreeks
1400 dus geen ooievaars, in Roemenië en bij de Roma daarentegen in
die tijd wel. Het verband is dus duidelijk, mits uiteraard
statistisch getoetst. Voor de geschiedenis nog wel even vermelden dat
populatiegeneticus Peter de Knijff van LUMC niet overtuigd is. Het
zou allemaal wel eens anders kunnen zijn. Hij meent dat het wel
degelijk mogelijk is dat in de 14e eeuw ooievaars in Noord India
rond vlogen. Als hier maar geen sprake is van beroepsjalouzie want zo
ingewikkeld is de evolutietheorie toch ook weer niet?
We kunnen de theorie
van de klimaatverandering als gevolg toegenomen CO2 (door mensen
veroorzaakt) ook toetsen aan de ooievaarsfactor. Het toegenomen CO2
zijn de ooievaars die er een paar honderd jaar geleden niet waren
omdat er toen geen auto's waren en geen industrie. Die ooievaars
bedreigen nu ons klimaat. Om die bedreiging af te wenden, moeten we
die ooievaars verjagen. Of dat zal helpen? Niemand die het echt weet.
Het is en blijft een theorie, een vermoeden dat niet te toetsen is
door het in een laboratorium te simuleren of door voldoende andere
mogelijke factoren uit te schakelen.
