vrijdag 30 mei 2014

ZOMEREXPO IN GEMEENTEMUSEUM DEN HAAG

De openingstoespraak van museumdirecteur Benno Tempel.

Aangezien ik op de ZomerExpo in het Gemeentemuseum den Haag hang, was ik uitgenodigd voor de feestelijke opening van de tentoonstelling op woensdagavond 28 mei in het museum. Het was zoals te verwachten een rustig feestje met een consumptie naar keuze, een toespraak van museumdirecteur Benno Tempel en Carlien Ouders van ArtWorlds, een humoristische openingsspeech met beschouwende inslag van cabaretier Vincent Bijlo, een enkel muzikaal intermezzo van een Braziliaans-Nederlandse zangeres met gitarist met als publiek de 248 exposerende kunstenaars met hun partners. De deelnemende kunstenaar aan deze verkooptentoonstelling kregen ook allemaal een linnen tas met daarin een exemplaar van de catalogus.

Er hangt een blije sfeer. Logisch want het is toch een vorm van erkenning dat je werk in het Gemeentemuseum Den Haag mag hangen. Het is ook een eer. Het Gemeentemuseum den Haag is per slot van rekening niet niks. Maar men is ook een beetje zenuwachtig en nieuwsgierig vooral. Hoe hangt of staat je kunstwerk, komt het tot zijn recht naast al die andere kunstwerken en wat zijn dat voor kunstwerken? De tentoonstelling strekt zich uit over enkele grote en kleine zalen en ziet er goed verzorgd uit. De catalogus is al net zo verzorgd.

Carlien Ouders van ArtWorlds

Maar wat te zeggen over de kwaliteit van de kunstwerken? Deelname staat open voor iedereen, gevestigde kunstenaar of amateur. “Niet kunstenaars maken de dienst uit, maar juryleden, uit alle geledingen van het kunstbedrijf, van museummensen en handelaren tot kunstcritici en enthousiastelingen. Zij kijken en kiezen in voorrondes uit een hoeveelheid van kunstwerken. Dat betekent dat de ZomerExpo veel meer dan de Engelse Summer Exhibition volgens democratische principes op een open speelveld tot stand komt.” aldus Benno Tempel in zijn voorwoord in de catalogus.

Echt Nederlands, het gelijkheidsbeginsel als uitgangspunt, ook als het om kunst gaat met als een goede tweede het beginsel dat iedereen kunst kan maken. Het derde oer-Nederlandse beginsel is dat iedereen een gelijke kans moet krijgen en dus worden de kunstwerken op basis van anonimiteit door een jury gekozen. De eerste ZomerExpo heette dan ook “Anoniem gekozen”, met andere woorden geen gevestigde namen die dit gelijkheidsbeginsel kunnen verstoren.

Het dankbare kunstenaarspubliek bij de opening.

Wat is nu het resultaat van deze democratische kunstkeuze? Het thema licht is door veel, maar lang niet alle kunstenaars als uitgangspunt voor hun werk genomen en uitgewerkt. In de catalogus staan bij de werken korte teksten waarin de kunstenaar uitleg geeft over zijn werk. Een fotograaf verwijst daarin naar “ licht, nevel en kleuren die aan het beeld een mystieke sfeer geven”. Een andere fotografeert zonlicht dat op zeepsop valt. Een digitaal bewerkte foto is dan weer bedoeld om te laten zien dat de werkelijkheid die we zien “ook een model is van ons denken in de twintigste eeuw”.

Zien en zien is niet een op een. Het innerlijk speelt een even grote rol als de werkelijkheid zelf, zo is de boodschap van veel kunstenaars. Er wordt gesproken over “het vangen van dromen”, “gevoelsregistraties en zoektochten naar dat wat schuil gaat achter het zichtbare”, “de relevantie van een plek voor de mens” en over “lichaamsgevoel en de mogelijkheid dat weer te geven in een fotografisch onderzoek.” Heel veel kunstenaars blijken met gevoelens en gewaarwordingen bezig te zijn die men dan op de een of andere manier door middel van een kunstwerk tot uitdrukking wil brengen. Van innerlijk naar uiterlijk zou je kunnen zeggen of van geest naar materie.

Wat opvalt was de nieuwigheid van bewegende beelden in enkele schilderijen en foto's. Een soort gemengde techniek van schilderij en filmbeeld, met dank aan de digitalisering van film en foto. De video is nog steeds volop aanwezig in allerlei vormen. Ik telde in de catalogus ruwweg 18 videowerken. Maar de grote winnaar van deze tentoonstelling is toch de fotografie in al zijn verschijningsvormen. Ik telde 98 fotowerken, dat is goed voor 40% van de tentoongestelde werken.

Menig kunstenaar laat zich fotograferen naast zijn werk in de tentoonstelling.

Het klassieke schilderwerk – olie of acryl- is in de minderheid. Samen nog geen 40 stuks (minder dan 20%) maar onderling wel gelijk verdeeld. Verhoudingsgewijs zijn er dan weer wel veel installaties. Ik telde er 28, iets meer dan 10% . Gemengde techniek is in 20 werken gebruikt waarbij vaak onorthodoxe middelen zijn gebruikt. De klassieke etsen, beelden en beeldhouwwerk in steen of brons heb ik niet gezien. Wel zijn er rond de tien werken die met hulp van stoffen zijn gemaakt, er zijn enkele tekeningen en ander werk op papier.

Het is moeilijk om wat over de kwaliteit van het getoonde werk te zeggen. Dat hangt af van hoe hoog je de lat legt en waarmee je het vergelijkt. Buiten de bewegende beelden in foto's of schilderijen heb ik weinig verrassende dingen gezien. Ik vraag me af wat de toekomst zal zijn van bewegende beelden in schilderijen en/of foto's. Ze hebben iets speelgoedachtigs zoals 'Penny 'van Ruben Pest en het op een Vermeer geïnspireerde 'Girl reading letter at an open window' van Menno Otten. De werken grenzen tussen wat we gewoonlijk kunst noemen en vermaak.

De fotografie heeft zijn waarde bewezen in de kunsten. Maar of er buiten de documentaire fotografie in al zijn verschijningen (portret fotografie, straatfotografie, mode, oorlog en reclame) ook nog andere fotografische kunstvormen zijn, weet ik nog steeds niet zeker. Fotografie is een techniek die net als film letterlijk met licht (en donker) werkt (men zegt vaak schrijft) en daarom verondersteld wordt de werkelijkheid weer te geven. Dat onderscheidt deze kunstvorm van elke andere kunstvorm. Misschien dat er daarom zoveel fotografie te zien is op de deze tentoonstelling met als thema licht. Als je met dit realisme gaat spelen, kunnen je natuurlijk verrassende uitkomsten krijgen maar je loopt ook het gevaar dat het als te gezocht of te gekunsteld wordt ervaren. De tentoonstelling is o.a. op dit punt een studie waard.



woensdag 28 mei 2014

DUTCH-LAND 19

Dutch-Land, fietspad, juli 2006

Dutch-land, stier, juli 2006

Bij de bovenste foto.

Hollandser dan dit landschap bestaat niet. Een wijdse polder begrensd door een rivier met daarboven ook nog eens een wijdse lucht en niet te vergeten tekenen van aanwezigheid van mensenhanden. In Nederland is de mens altijd aanwezig. Het Nederlandse landschap is door mensen gemaakt of naar het inzicht van mensen aangepast. Het is een kunstmatig landschap en daarom gaan we er ook zo perfectionistisch mee om. Soms lijkt Nederland een groot museum.
Een enkele keer vallen we door de mand, zoals hier op de foto is te zien Het schuin staande bordje “fietspad” is als een waarschuwing. Denk erom, je betreedt een landschap dat nog niet af is. Het wordt er gelukkig niet minder mooi om, eerder mooier eigenlijk.

Bij de onderste foto.

Mijn jeugd bracht ik door in het toen nog stadje Oss dat op de grens ligt van polders en bossen. In die tijd was de koe en/of de stier het middelpunt van het polderlandschap, waar je ook kwam. Dat is -geloof ik – een stuk minder geworden. Ik weet niet of veel kinderen nog opgroeien met koeien, paarden en varkens in het landschap. Aan de hoeveelheid kinderboerderijen te zien, blijkbaar niet. Het zou jammer zijn als de dieren uit ons landschap zouden verdwijnen. Zonder hen wordt Nederland een nog kunstmatiger land dat het al is.  

dinsdag 27 mei 2014

VLAAMSE BROEDERMOORD

Een tekening van Petrus

Gisterenavond was ik waarschijnlijk met duizenden kijkers en 2 journalisten van VRT Terzake getuige van de voorbereidingen voor een Vlaamse politieke broedermoord. Allemaal betuigden ze hun respect voor de overwinnaar van de verkiezingen en gunden hem de eer het initiatief te nemen voor de vorming van een regering in Vlaanderen en België, maar hun houding en blikken spraken van verraad. De verraderlijkste onder hen was de Christendemocratische partijleider Wouter Beke. De wraakzuchtigste was de socialistische partijleider Bruno Tobback, de zoon van de oude Tobback. De intellectuele verrader was Wouter van Besien, partijleider van Groen. De listigste was Gwendolyn Rutten, partijleidster van Open VLD. Partijleider Gerolf Annemans van Vlaams Belang stond er bij als een geest uit het verleden (zijn partij is met een verlies van 9 zetels zo goed als verdwenen) die de toekomst zag. Overwinnaar Bart de Wever , partijleider van het N-VA en burgemeester van Antwerpen, bleef als onaangedaan kijken.

De N-VA heeft een nog nooit vertoonde verkiezingsoverwinning behaalt. Niet alleen in Vlaanderen maar in heel België is de N-VA de grootste partij geworden. In de Kamer (in Nederland is dat de Tweede Kamer) heeft het N-VA 33 zetels. De Franstalige socialistische partij PS is de tweede partij met maar liefst 10 zetels minder. De Vlaamse Christendemocraten zijn de derde partij met 18 zetels. Volgens de democratische regels van evenredige vertegenwoordiging zouden ze net zoveel zetels moeten hebben als de Franstalige socialisten, maar die zijn in België niet geldig om de Franstalige minderheid te beschermen tegen de Vlaamse meerderheid. Hetzelfde zien we bij de Liberalen. Hoewel de Vlaamse en Franstalige liberalen bijna evenveel stemmen hebben behaald (net geen 10%) heeft de Vlaams liberale partij Open VLD 14 zetels en de Franstalige MR 20 zetels.

De grootste verliezer is de socialistische partij van premier Elio di Rupo. Desondanks blijven de socialisten de grootste partij in Wallonië. De Vlaamse socialistische partij is een kleine verliezer en behoudt daardoor zijn 13 zetels in de Kamer. Samen zijn ze dus nog goed voor 36 zetels, groter dus dan de N-VA. Dat verklaart waarom na de verkiezingsuitslagen de socialistische leiders over en weer van de taalgrens, het plotseling over een socialistische familie hadden alsof de twee niet al decennia gescheiden zijn. De dreiging van het N-VA om mee te doen aan de politieke macht in België blijkt de traditionele politieke elite van de twee socialistische partijen na tientallen jaren van scheiding alvast weer naar elkaar toe te brengen. De messen worden geslepen om de N-VA uit de regering te houden. Verdergaande opsplitsing van België en drastische hervormingen in het sociale stelsel die met name Wallonië zullen treffen, moeten koste wat koste worden tegengehouden.

Hoe zit het met de vroeger zo machtige christendemocraten? De begrafenis van een van hun laatste machtige boegbeelden, voormalig premier, staatsman, burgemeester en Europarlementslid Jean Luc De Haene, leek haast wel symbolisch voor hun neergang. Maar tegen alle verwachtingen in werd de christendemocratische volkspartij CD&V een kleine winnaar met een zetel winst (18 zetels) waarmee ze ook nog eens de sleutel in handen kreeg voor de vorming van of een regeringscoalitie rechtsom met N-VA en Open VLD of een regeringscoalitie linksom met de socialisten. Rechtsom betekent aan Vlaamse kant een meerderheidscoalitie van N-VA, CD&V en de liberale Open VLD. Aan de Franstalige kant zou een minderheidscoalitie van Franstalige christendemocraten (CDH) en liberalen (MR) volstaan. Samen hebben ze dan 94 van de 150 zetels in de Kamer.

Maar zoals op de TV was te zien, worden voorbereidingen getroffen om een coalitie linksom te vormen zodat N-VA buiten de macht kan worden gehouden. De N-VA mag dan het grootste Belgische gezin zijn, de politieke elite heeft besloten dat het een asociaal gezin is en dus mag het niet mee doen. De traditionele politieke elite (met veel zonen van de vroegere leiders) neemt zijn beschermingsmaatregelen. Aan Vlaamse kant wordt het dan een coalitie van christendemocraten met socialisten en liberalen (listige liberale Gwendolyn speelde op TV een en al openheid naar de N-VA omdat ze goed weet dat ze net zo goed linksom kan meespelen) met samen 45 zetels. Aan Franstalige kant betekent linksom een coalitie van socialisten, christendemocraten en liberalen met samen 51 zetels. Een meerderheid van 96 zetels, 2 meer dan de centrumrechtse coalitie én de kans voor de christendemocraten om de premier te leveren. Want zonder hen is immers deze coalitie onmogelijk. Geen wonder dat de christendemocratische partijleider Verbeke zo verbeten keek. Hij had zijn mes al klaar. Vlaams premier Kris Peters zal het allemaal met genoegen hebben aanschouw. Hij is immers kanshebber om premier te worden van heel België en zo'n kans laat je niet glippen.


Het zou mij zeer verbazen als de Wever de Vlaamse christendemocraten zou kunnen overtuigen met hem in zee te gaan. En al zouden ze dat doen dan zullen de Franstaligen niet meewerken. Hoe hoog die ook van de toren blazen over democratie en respect voor verkiezingsuitslagen, ze kunnen en willen zich geen Bart de Wever als premier van België voorstellen. Dus uiteindelijk kunnen de christendemocraten straks ook nog hun handen in onschuld wassen. Niet zij hebben de regering de Wever geblokkeerd maar de Franstaligen. Op naar de volgende ronde over 5 jaar. Wie dan leeft wie dan zorgt.

maandag 26 mei 2014

EUROFOBIE

De kans bestaat dat de voormalige premier van Luxemburg (1995-2013) en voorganger van Minister Dijsselbloem als voorzitter van de Eurogroep, de christendemocraat Jean Claude Juncker (midden) ,als Voorzitter van de Europese Commissie de strijd zal moeten aangaan met Eurofoben als Marine Le Pen (links) en Nigel Farage (rechts), beide grote winnaars van de Europese verkiezingen in hun land..

In Nederland mag dan de Eurofobie min of meer bedwongen zijn, Wilders verliest en de SP blijft gelijk, in de rest van Europa moet die blijkbaar nog op gang komen en hoe! De ontwikkelingen zijn het gevaarlijkst in de drie voormalige Europese Grootmachten Frankrijk, Engeland en Duitsland. Als het in die landen fout gaat, kan Europa wel eens voorgoed weg zinken in een stammenstrijd die in plaats van stabiliteit en welvaart, verwarring en ellende brengt. Dan zijn we weer terug bij af.

Zo ver is het gelukkig nog niet en misschien komt het ook niet zo ver. Ondertussen is het Front National (geen leuke naam) van Marine le Pen de grootste partij geworden in Frankrijk. Maar wat wil zij? Frankrijk uit Europa en terug naar de Franse Grandeur en de Franse Franc? Dat kan ze wel willen maar in de wereld van vandaag stelt Frankrijk niet veel meer voor. De voormalige koloniën komen echt niet terug en Frankrijk mag dan een kernmacht zijn, je verdient er als land geen snee brood meer mee.

Bij de Engelsen is de nostalgie naar het zogenaamde Britse eigene al net zo groot. Met dank aan de Britse UKIP partij van Nigel Farage die net als Het Franse Nationale Front de grootste partij dreigt te worden, groter dus dan de Conservatieve en de Socialistische partij. Dat is even wennen voor die twee partijen. UKIP is hypocriete nostalgie met Engelse flair. Eerst de halve wereld veroveren, dan die halve wereld na de Tweede Wereldoorlog kwijt raken en dan een halve eeuw later roepen dat je terug wil naar het eigene. De Britten zullen er aan moeten wennen dat ze het met Europa zullen moeten doen net als de Fransen.

In Duitsland valt het nog mee met de anti-Europeanen. De partij Alternatief voor Duitsland behaalde 6.5% van de stemmen en komt daarmee voor het eerst in het Europees Parlement. Geen schokkende uitslag. De christendemocraten van Angela Merkel behaalden nog altijd 36% van de stemmen. Tezamen met de Socialisten die 28% van de stemmen haalden, is Duitsland een toonbeeld van politieke stabiliteit. Dat is maar goed ook. Is er tenminste een Europese grootmacht die het hoofd koel houdt en niet in nostalgische romantiek vervalt.

Europa heeft de afgelopen jaren zware stormen doorstaan met de Financiële en Economische crisis, de Griekse crisis, de schuldencrisis van de Zuidelijke landen en de sociale crisis als gevolg van de werkloosheid. De Euro dreigde door internationaal wantrouwen weggespoeld te worden. Plotseling bleek de zo vanzelfsprekende welvaart sinds de Tweede Wereldoorlog een kwetsbare kasplant te zijn die meer verzorging en onderhoud nodig heeft dan een gemeenschappelijke Euro, een vrijhandelszone en open grenzen. Even dreigde Europa uiteen te vallen als gevolg van omvallende banken, onhoudbare nationale schulden en wankele regeringen.

Maar die crises hebben Europa uiteindelijk niet onderuit gehaald maar politiek volwassener gemaakt. Europa is gegroeid en daardoor sinds die crises onderwerp van een echt politiek debat geworden over de voors en tegens van de open grenzen, de gemeenschappelijke Euro, de uitbreiding naar het Oosten (met als centraal punt de Oekraïne crisis), het Russische Putinisme, de wereldwijde handelsverdragen, de milieu regels enz. Bij zio'n echt politiek debat behoort natuurlijk ook alles wat Europa rijk is aan politieke stromingen en folklore, zoals nationalisten, uiterst linkse en rechtse groepen en alles wat daar dan nog tussen zit.

Het is een geruststellende gedachte dat het Europese politieke debat is verbreed zonder verlies aan politieke stabiliteit. Ondanks het verlies van 60 zetels blijft de christendemocratische fractie met 214 zetels de grootste fractie in het Europees Parlement. De sociaaldemocraten zijn met 189 zetels (een verlies van slechts 7 zetels) de tweede fractie. De Liberalen met 66 zetels (17 minder dan in het vorige parlement) vormen de derde fractie. Tezamen zijn deze 3 klassieke politieke stromingen, de traditionele steunpilaren van Europa, goed voor 469 van de in totaal 751 zetels, d.w.z. goed voor 62%. Tel daar nog eens de Groenen bij met 52 zetels en dan zie je dat de Eurofoben zwaar in de minderheid zijn, voorlopig dan toch.


Voorzitter Barroso van de Europese Commissie heeft dus gelijk met zijn conclusie dat “conditions are there for a solid support for aEuropean Union that remains united and open whilst seeking to bestronger.”  Is de kans nu groot dat de Luxemburger Jean Claude Juncker als officiële leider van de Europese christendemocraten ook de opvolger van Barroso wordt? Ik denk het wel. In ieder geval wordt het moeilijk hem te omzeilen. De christendemocratische volkspartij EVP heeft met hem als kandidaat voor het Europees voorzitterschap een goede tactische zet gedaan. Als kandidaat van een klein land kan hij gemakkelijk door de regeringsleiders van andere landen geaccepteerd worden. Als leider van de christendemocraten kan hij moeilijk gepasseerd worden tenzij Angela Merkel anders beslist. Maar waarom zou ze dat als christendemocrate doen?

zondag 25 mei 2014

NEW MINIMALISM XXXXI

New Minimalism Number 61, Erotic Imagination in Brussels, 29 December 2013


New Minimalism Number 62, No Parking in Brussels, 29 December 2013